Νότης Μαριάς, Καθηγητής Θεσμών της ΕΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, πρώην
Ευρωβουλευτής και Βουλευτής Ηρακλείου, [email protected]
Το έκτακτο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 6 ης Μαρτίου 2025 άναψε το πράσινο φως για την
εφαρμογή του πολεμοκάπηλου σχεδίου REARM EUROPE ύψους 800 δισ. ευρώ για μια
τετραετία που εισηγήθηκε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Κομισιόν) Ούρσουλα
φον ντερ Λάιεν.
Όπως δε ήταν φυσιολογικό το κεντρικό ερώτημα το οποίο τέθηκε επί τάπητος αφορούσε
τις πηγές χρηματοδότησης του REARM EUROPE.
Μελετώντας κανείς προσεκτικά το περιεχόμενο της επιστολής που απέστειλε η φον ντερ
Λάιεν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 4 Μαρτίου 2025 στην οποία περιλαμβάνονται οι
πηγές χρηματοδότησης του επανεξοπλισμού της Ευρώπης, καταλήγει στο συμπέρασμα
ότι η ηγεσία της ΕΕ αποφάσισε να βάλει χέρι στα αποθεματικά των ασφαλιστικών
ταμείων και στις τραπεζικές καταθέσεις των ευρωπαίων πολιτών προκειμένου να
χρηματοδοτηθούν οι πολεμικές βιομηχανίες της γηραιάς ηπείρου, όπως τόνισα και σε
πρόσφατη τηλεοπτική εκπομπή (https://www.youtube.com/watch?v=YK99bbItnW0).
Η κατάσταση γίνεται ακόμη πιο σοβαρή και συνάμα επικίνδυνη καθώς οι προτάσεις της
προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έγιναν ομόφωνα δεκτές από το έκτακτο Ευρωπαϊκό
Συμβούλιο στις 6/3/2025.
Ειδικότερα στην από 4/3/2025 επιστολή της προς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο η φον ντερ
Λάιεν τονίζει ότι το σχέδιο REARM EUROPE για την ενίσχυση της δήθεν Άμυνας της
Ευρώπης, στην οποία με σύμφωνη γνώμη Αθήνας και Λευκωσίας θα συμμετάσχει και η
Άγκυρα (www.notismarias.com 11/3/2025) θα στηρίζεται σε πέντε πυλώνες προκειμένου
να βρεθούν τα 800 δισ. ευρώ για την χρηματοδότησή του.
Αναφερόμενη μάλιστα στον πέμπτο πυλώνα του σχεδίου που φέρει τον τίτλο
«κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων» η φον ντερ Λάιεν επισήμανε το γεγονός ότι η
ενίσχυση των δημοσίων επενδύσεων είναι απαραίτητη. Πλην όμως από μόνες τους αυτές
δεν επαρκούν. Ως εκ τούτου, συνέχισε, πρέπει η ΕΕ να διασφαλίσει ότι οι ευρωπαϊκές
εταιρείες και βιομηχανίες, (εννοείται παραγωγής όπλων), θα έχουν την καλύτερη δυνατή
πρόσβαση σε κεφάλαια για τη χρηματοδότησή τους προκειμένου να επιτύχουν τις λύσεις
που απαιτούνται σε βιομηχανική κλίμακα διασφαλίζοντας βέλτιστη χρηματοδότηση καθ΄
όλη την παραγωγική τους αλυσίδα, ήτοι από την έρευνα και την ανάπτυξη (R&D) μέχρι
την διανομή του τελικού προϊόντος.
Και η πρόεδρος της Κομισιόν αφού επισήμανε ότι η ηγεσία της ΕΕ έχει ήδη συζητήσει το
θέμα αυτό πολλές φορές τόνισε με νόημα: «Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι τα
δισεκατομμύρια των καταθέσεων των ευρωπαίων θα επενδύονται σε αγορές εντός
της ΕΕ. Για τον λόγο αυτόν η ολοκλήρωση της Ένωσης Κεφαλαιαγορών (Capital
Markets Union) είναι απολύτως πρωταρχικής σημασίας (https://ec.europa.eu/commission
4/3/2024).
Και αυτό γιατί «θα μπορούσε μόνη της να προσελκύσει εκατοντάδες δισεκατομμύρια
επενδύσεων ετησίως στην ευρωπαϊκή οικονομία ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα
της». Και η φον ντερ Λάιεν κατέληξε με νόημα: «Τώρα είναι η ώρα να δράσουμε. Θα
προωθήσουμε μια Ανακοίνωση για την Ένωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων
(Savings and Investment Union). Υπολογίζω στην δική σας απαραίτητη υποστήριξη για
ταχεία δράση».
Όλα τα λεφτά λοιπόν είναι η αναφορά στην περίφημη Ένωση Αποταμιεύσεων και
Επενδύσεων που θα αναλύσουμε παρακάτω.
Τη σημασία δε της Ένωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων τόνισε η ίδια η πρόεδρος
της Κομισιόν στη συνέντευξη που παραχώρησε αμέσως μετά την αποστολή και
δημοσιοποίηση της ως άνω επιστολής της τονίζοντας ότι οι δύο τελευταίοι τομείς
δράσης του σχεδίου REARM EUROPE «στοχεύουν στην κινητοποίηση ιδιωτικών
κεφαλαίων με την επιτάχυνση της Ένωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων και
μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων» (https://ec.europa.eu/commission
4/3/2025).
Ακολούθως το έκτακτο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 6 ης Μαρτίου 2025 στην παράγραφο 6
των Συμπερασμάτων του σημείωσε: «Υπό το φως της πρόσφατης επιστολής της
προέδρου της Επιτροπής, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τονίζει την ανάγκη να συνεχιστεί
η σημαντική αύξηση των δαπανών για την ασφάλεια και την άμυνα της Ευρώπης».
Και αφού παρέθεσε τους τέσσερις πρώτους πυλώνες του σχεδίου REARM EUROPE
σε σχέση με τον πέμπτο πυλώνα δήλωσε:
«ε) υπογραμμίζει τη σημασία της κινητοποίησης ιδιωτικής χρηματοδότησης για την
αμυντική βιομηχανία και καλεί την Επιτροπή να εξετάσει το ενδεχόμενο λήψης
μέτρων στο πλαίσιο αυτό, μεταξύ άλλων επισημαίνοντας στους ιδιώτες επενδυτές τη
σημασία της αμυντικής βιομηχανίας για την Ευρώπη στο σύνολό της»
(www.consilium.europa.eu6/3/2025).
Μετά ταύτα η φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι ενόψει του νέου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου
που θα συνέλθει στις 20-21 Μαρτίου 2025 προτίθεται να παρουσιάσει την
Ανακοίνωση για την Ένωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων (SIU) στις 19 Μαρτίου
2025.
H ανάγκη να επιταχυνθεί το έργο της Ένωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων
τονίστηκε τόσο από το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ στις αρχές του 2024 όσο και
στις συστάσεις των εκθέσεων Letta και Draghi. Στη συνέχεια με την εκλογή της νέας
Ευρωπαϊκής Επιτροπής η φον ντερ Λάιεν ανέθεσε το χαρτοφυλάκιο της Ένωσης
Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων στην Επίτροπο Maria Luis Albuquerque η οποία να
τονιστεί είναι στέλεχος του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Πορτογαλίας. Μάλιστα
στη σχετική επιστολή ανάθεσης καθηκόντων η φον ντερ Λάιεν ζήτησε από την
Albuquerque να αναπτύξει «μια Ευρωπαϊκή Ένωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων,
συμπεριλαμβανομένων των τραπεζών και των κεφαλαιαγορών, για να
αξιοποιήσει τον τεράστιο πλούτο των ιδιωτικών καταθέσεων για την υποστήριξη
των ευρύτερων στόχων μας». Και αφού την κάλεσε να συμβάλλει στην υποστήριξη
των ανθρώπων για καλύτερη αποταμίευση και προώθηση των κεφαλαίων τους στην
καινοτομία, μπαίνοντας στο ψητό η φον ντερ Λάιεν επισήμανε στην Albuquerque ότι
θα πρέπει επίσης να ασχοληθεί με «τις δυνατότητες των ιδιωτικών και
επαγγελματικών συντάξεων να βοηθήσουν τους πολίτες της ΕΕ με τη
συνταξιοδότησή τους και να διοχετεύσουν τις αποταμιεύσεις τους στην
οικονομία» (https://commission.europa.eu 17/9/2024).
Εμπλέκοντας ακόμη πιο πολύ την χρησιμοποίηση των αποθεματικών των
ασφαλιστικών ταμείων στα γρανάζια της Ένωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων η
φον ντερ Λάιεν συγκρότησε στις αρχές Ιανουαρίου 2025 επιτροπή εργασίας για την
Ένωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων αντικείμενο της οποίας είναι τόσο η
αξιοποίηση των καταθέσεων των ιδιωτών που λιμνάζουν στις τράπεζες όσο βεβαίως
και η αξιοποίηση των αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων.
Μάλιστα μιλώντας στο Νταβός στις 21 Ιανουαρίου 2025 η φον ντερ Λάιεν επισήμανε
με νόημα ότι στην Ευρώπη σύμφωνα με εκτιμήσεις τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά διαθέτουν
ετήσιες τραπεζικές καταθέσεις που ανέρχονται σε 1.4 τρισεκατομμύρια ευρώ, έναντι 800
δισ. ευρώ που διαθέτουν οι καταθέτες στις ΗΠΑ. Πλην όμως περίπου 300 δισ. ευρώ των
ευρωπαϊκών αποταμιεύσεων εισρέουν ετησίως σε αγορές εκτός ΕΕ. Και συνέχισε:
«Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο θα δημιουργήσουμε μια Ευρωπαϊκή Ένωση
Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων με νέα ευρωπαϊκά αποταμιευτικά και επενδυτικά
προϊόντα, νέα κίνητρα για επιχειρηματικά κεφάλαια και μια νέα ώθηση για να
διασφαλίσουμε την απρόσκοπτη ροή των επενδύσεων σε ολόκληρη την Ένωσή μας»
(https://www.youtube.com/watch?v=6JPhKhFWY1s).
Επιπλέον θα πρέπει να επισημανθεί ότι τα συνταξιοδοτικά ταμεία είναι σημαντικοί
διασυνοριακοί επενδυτές. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι στον ΕΟΧ τα Ιδρύματα
Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών στο τέλος του τρίτου τριμήνου 2023 είχαν
ενεργητικό που ανερχόταν σε 2.45 τρισεκατομμύρια ευρώ
(https://pensionseurope2024.eu February 2024).
Απ’ όλα τα παραπάνω λοιπόν προκύπτει πέραν πάσης αμφιβολίας ότι η φον ντερ Λάιεν
επιχειρεί να εγκλωβίσει στα γρανάζια της περίφημης Ένωσης Αποταμιεύσεων και
Επενδύσεων τα τρισεκατομμύρια ευρώ των αποθεματικών των ασφαλιστικών
ταμείων αλλά και των τραπεζικών καταθέσεων των ευρωπαϊκών νοικοκυριών
προκειμένου να βρει κεφάλαια για τη χρηματοδότηση του πολεμοκάπηλου σχεδίου
REARM EUROPE που μόνο για την επόμενη τετραετία αναζητά εναγωνίως 800 δισ.
ευρώ ενώ έπεται και συνέχεια.
