Στον απόηχο της ευρείας κλίμακας εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, ένα από τα βασικά μέτρα που έλαβε η διεθνής κοινότητα ήταν το πάγωμα των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων στο εξωτερικό.
Η απόφαση για το πάγωμα των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων θεωρήθηκε ως μέρος του ευρύτερου πακέτου κυρώσεων με στόχο να σταματήσει η ρωσική επιθετικότητα από την έναρξή της.
Η κίνηση είχε ως στόχο την επιβολή οικονομικών κυρώσεων στη Ρωσία και τις ελίτ της, στοχεύοντας τους οικονομικούς πόρους τους ως τρόπο άσκησης πίεσης και καταδίκης της επιθετικότητας.
Ωστόσο, χωρίς να διαφαίνεται τέλος του πολέμου και τη βασισμένη σε στοιχειώδεις πόρους δομή της ρωσικής οικονομίας που δεν ανατράπηκε με ένα μόνο χτύπημα, το ερώτημα για το πώς να χρησιμοποιηθούν τα εν λόγω περιουσιακά στοιχεία συνεχίζει να διαφαίνεται στη Δύση και ιδιαίτερα στις Βρυξέλλες, καθώς οι περισσότεροι τα δεσμευμένα κεφάλαια βρίσκονται στην Ε.Ε.
Τα περιουσιακά στοιχεία που δεσμεύτηκαν μετά τον Φεβρουάριο του 2022 περιλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα χρηματοοικονομικών μέσων και συμμετοχών. Αυτά περιλαμβάνουν τραπεζικούς λογαριασμούς, ακίνητα, μετοχές, ομόλογα, πολυτελή περιουσιακά στοιχεία και διάφορες επενδύσεις που κατέχονται από ρωσικές οντότητες και ολιγάρχες.
Τα εν λόγω κεφάλαια αφορούν επίσης περίπου 275 δισεκατομμύρια ευρώ σε περιουσιακά στοιχεία κεντρικών τραπεζών σε ολόκληρη την ΕΕ, τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και τον Καναδά.
η ΕΕ έχει τα δικά της σχέδια σχετικά με το τι θα κάνει με τα δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία. Καθώς το μεγαλύτερο κομμάτι αυτών των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων βρίσκεται στην Ευρώπη, με το Βέλγιο ως τη χώρα όπου η Ρωσική Κεντρική Τράπεζα αποθήκευσε το μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων της στο εξωτερικό, τα κορυφαία θεσμικά όργανα της ΕΕ μπορεί να αισθάνονται άβολα να δεσμεύσουν τα ίδια τα περιουσιακά στοιχεία ή να τα χρησιμοποιήσουν ως εγγύηση.
Κατά συνέπεια, η ΕΕ είναι κοντά στο να λάβει απόφαση να δεσμεύσει τους τόκους που κερδήθηκαν από τα παγωμένα συναλλαγματικά αποθέματα. Τον Φεβρουάριο, οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν ότι αυτά τα έσοδα θα μπορούσαν να διατηρηθούν σε ξεχωριστό λογαριασμό, δημιουργώντας τη δυνατότητα να χρησιμοποιηθούν αυτά τα κεφάλαια στο μέλλον για να βοηθήσουν την Ουκρανία.
Αυτή η κίνηση είναι νόμιμη και λιγότερο επικίνδυνη για τις Βρυξέλλες από την κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων. Όπως εξήγησε ο Zach Meyers, βοηθός διευθυντής του Κέντρου για την Ευρωπαϊκή Μεταρρύθμιση: «Αυτό το ενδιαφέρον δεν ανήκει νομικά στη Ρωσία, αλλά στο βελγικό αποθετήριο τίτλων Euroclear».
Η ιδέα των κορυφαίων θεσμικών οργάνων της ΕΕ είναι να παρακάμψουν τους νομικούς κινδύνους που θα μπορούσε ενδεχομένως να προκαλέσει το προηγούμενο της κατάσχεσης του υποκείμενου κεφαλαίου και να οικειοποιηθούν μόνο τα απροσδόκητα κέρδη της Euroclear από τα παγωμένα αποθεματικά μέσω ειδικού φόρου. «Η Euroclear κέρδισε περίπου 4,4 δισ. ευρώ από τα 19 δισ. ευρώ των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων το 2023», πρόσθεσε ο Μέγιερς.
Η ρωσική πλευρά δεν έχει μείνει με σταυρωμένα τα χέρια καθώς το ζήτημα των περιουσιακών στοιχείων έχει συζητηθεί σε πολλές δυτικές πρωτεύουσες. Αντίθετα, χρησιμοποίησε το δικό της αντίβαρο για την κατάσχεση των περιουσιακών στοιχείων – τα λεγόμενα «συμμετρικά μέτρα», τα οποία καταλήγουν στην εθνικοποίηση του δυτικού ιδιωτικού επενδυτικού κεφαλαίου που έμεινε στη Ρωσία.
