Του Ιωάννη Χρ. Ιακωβίδη*
Πέρασε μισός αιώνας από τότε που η Τουρκία εισέβαλε και κατέλαβε περίπου το 40% του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας, με αφορμή το άφρον πραξικόπημα της Χούντας των Αθηνών και της E.O.K.A. B΄ κατά του Προέδρου Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ , στις 15 Ιουλίου 1974 . Χιλιάδες οι Ελληνοκύπριοι πρόσφυγες, οι νεκροί και οι αγνοούμενοι. Ναοί και αρχαίοι χώροι -αψευδείς μάρτυρες του ελληνικού και ορθοδόξου χριστιανικού παρελθόντος και παρόντος της Μεγαλονήσου- συλήθηκαν και καταστράφηκαν, βυζαντινές εικόνες και αρχαιότητες πωλήθηκαν σε δημοπρασίες στο εξωτερικό…
Ο γράφων, ως πρόσφυγας από τη Λάπηθο, θεωρεί , όπως και οι περισσότεροι Κύπριοι , το 76 % βάσει του Δημοψηφίσματος του 2004, ότι το Κυπριακό δεν επιλύεται , όχι λόγω της απροθυμίας των Ελληνοκυπρίων για έναν έντιμο και λειτουργικό συμβιβασμό αλλά της βούλησης της Τουρκίας για διαρκή έλεγχό της επί της Κύπρου και μετατροπή της σε δικό της προτεκτοράτο. Οι πολιτικές ηγεσίες σε Ελλάδα και Κύπρο όλα αυτά τα χρόνια απέτυχαν να αναδείξουν το Κυπριακό ως διεθνές πρόβλημα στρατιωτικής εισβολής, κατοχής και εποικισμού και η Τουρκία κατόρθωσε να το προωθήσει ως δικοινοτικό θέμα μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Οι Τούρκοι προβαίνουν σε κινήσεις τακτικής και όχι ουσίας και παραβιάζουν διεθνείς συνθήκες τις οποίες έχουν υπογράψει με πιο χαρακτηριστική αυτήν της Λωζάνης (1923).
Σε αυτό το γενικό πλαίσιο προβληματισμού και βεβαίως με εξειδικευμένες θέσεις επί του Κυπριακού τοποθετείται το περιοδικό Τετράδια πολιτικού διαλόγου έρευνας και κριτικής, τεύχος 85-87, Άνοιξη – Φθινόπωρο 2024, Αφιέρωμα στα 50 χρόνια από την τουρκική Εισβολή στην Κύπρο, Αθήνα: Στοχαστής, Μάρτιος 2024.
Ενδεικτικά καταγράφονται κάποιες επισημάνσεις του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Νίκου Χριστοδουλίδη. Στο ερώτημα – κατά τη συνέντευξη με τον έγκριτο δημοσιογράφο Κώστα Βενιζέλο-αν «υπήρξαν χαμένες ευκαιρίες στο Κυπριακό» απαντά «χωρίς δισταγμό» ότι «πρόκειται για μια ιστορική ανακρίβεια , η οποία δυστυχώς συντηρείται από όσους ειδικότερα επιμένουν να επιρρίπτουν στην Ελληνοκυπριακή πλευρά την ευθύνη για τη μη επίλυση του Κυπριακού». Ο ίδιος « έχει ενδιατρίψει στο θέμα των προσπαθειών που καταβλήθηκαν για διευθέτηση του Κυπριακού, και μάλιστα σε όλες του τις φάσεις , δηλαδή, πριν και μετά την Ανεξαρτησία και μετά την εισβολή (…) ένας τέτοιος ισχυρισμός δεν μπορεί να αντέξει στη λογική.(…) Ουδέποτε η Τουρκία αποδέχθηκε κάποια από τις προτεινόμενες ιδέες, κατά συνέπεια, για ποιες ευκαιρίες μιλούμε;» Το 2004 κορυφώθηκε η προσπάθεια των Ηνωμένων Εθνών «με φόντο την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε.». ( Σελ.13-14)
Ήταν και η μοναδική περίπτωση στην ιστορία αυτού προβλήματος που «ο ίδιος ο λαός κλήθηκε να αποφασίσει για το μέλλον της χώρας αλλά δεν μπορεί να θεωρηθεί ως ευκαιρία κάτι το οποίο ήταν εξόφθαλμα δυσλειτουργικό και ετεροβαρές και επιχειρήθηκε να επιβληθεί , και εδώ ασκώ κριτική και στην διεθνή κοινότητα, μια βδομάδα πριν από την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε». Ταυτόχρονα κακίζει το γεγονός ότι το Σχέδιο Ανάν δεν υπήρξε αποτέλεσμα διαπραγματεύσεων αλλά « προϊόν επιδιαιτησίας που λανθασμένα αποδεχτήκαμε». Ίσως, «η μεγαλύτερη χαμένη ευκαιρία για το Κυπριακό ήταν που δεν εργαστήκαμε όσο μπορούσαμε και έπρεπε, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, για την Κυπριακή Δημοκρατία στα πρώτα βήματα ίδρυσής της». ( Σελ. 14) Βασική είναι και η θέση του ότι «η Τουρκία, από στρατηγικής σκοπιάς, προσεγγίζει την Ελλάδα και Κύπρο ως ενιαίο χώρο. Άρα το τι επιδιώκει ή κάνει έναντι της Κύπρου, προκύπτει μέσα και από τον σχεδιασμό που έχει για την Ελλάδα.(Σελ.15)
Ο Αρχιεπίσκοπος Νέας Ιουστινιανής και πάσης Κύπρου κ.κ. Γεώργιος εκφράζει σε κάθε ευκαιρία τα συναισθήματα αγωνίας και πικρίας του κυπριακού ελληνισμού για τα δεινά που υφίσταται από το 1974 και το αβέβαιο μέλλον του. Σε συνέντευξή του στον προαναφερθέντα Κώστα Βενιζέλο διακηρύττει και τα εξής: « (…) Η Κύπρος μέσω του ελληνικού λαού και της Εκκλησίας της Ελλάδος θα πρέπει να πείσει τις εκάστοτε ελληνικές κυβερνήσεις ότι το Κυπριακό δεν αποτελεί βάρος για την Ελλάδα, αλλά ότι είναι μια κύρια εθνική υπόθεσή της. Είναι θλιβερό να παρασύρεται η ελληνική κυβέρνηση σήμερα από την υποκρισία της Τουρκίας και να αφήνει έξω από τα ελληνοτουρκικά θέματα το Κυπριακό. Θα πρέπει να λειτουργήσει το ενιαίο αμυντικό δόγμα Ελλάδος-Κύπρου για προστασία και της Κύπρου και της Ελλάδος. Η Κύπρος αποτελεί το τελευταίο προπύργιο της Ελλάδος. Αν πέσει η Κύπρος, θα αρχίσει η αποδόμηση της Ελλάδος. Θα έλθει η σειρά του Αιγαίου, της Θράκης, της Μακεδονίας, των άλλων περιοχών.
Θα πρέπει να πείσουμε όλο τον ελληνισμό πως δεν είμαστε , οι Έλληνες της Κύπρου, νεοφερμένοι στην Κύπρο. Μετρούμε τόσα χρόνια παραμονής μας στην Κύπρο όσα οι Αθηναίοι στην Αθήνα και οι Λακεδαίμονες στην Πελοπόννησο. Όταν κινδυνεύει ένα τμήμα του έθνους, όλοι θα πρέπει να ανησυχούμε.(…)»(Σελ.20)
Προς επίρρωση των ανωτέρω διαπιστώσεων του Αρχιεπισκόπου, χαρακτηριστικό είναι το απόσπασμα από άρθρο του διακεκριμένου δημοσιογράφου Μανώλη Κοττάκη, με τίτλο « Πώς αλλιώς να πούμε την προδοσία;», στην εφημ. «Δημοκρατία», 9 Ιουνίου 2024: «(…)Στην πραγματικότητα η ελληνική πολιτική ηγεσία αντιμετωπίζει το Κυπριακό ως βαρίδι και δεν σκέφτεται ότι, αν ποτέ, ο μη γένοιτο, πέσει η Κύπρος, θα πέσει και η Ελλάς! Πείτε μου, σας παρακαλώ, τώρα, πενήντα χρόνια μετά την εισβολή του “Αττίλα” στο νησί , ποια λέξη μπορεί να περιγράψει αυτήν την πολιτική;»
Εν κατακλείδι, ο γράφων θα ήθελε να παραθέσει και την συγκινητική άποψη του εκδότη, διευθυντή και συγγραφέα, Λουκά Αξελού: «(…)Τα Τετράδια συμπαρατάχθηκαν στον αγώνα των Κυπρίων. Ήταν παρόντα με άποψη και επιχειρήματα στο δημοψήφισμα που διακύβευε την ύπαρξη της Κυπριακής Δημοκρατίας και την εθνική επιβίωση του Ελληνισμού της Κύπρου. Μια πρόχειρη καταγραφή φοιτητή του Πανεπιστημίου Κύπρου αποδεικνύει ότι η Κύπρος έχει το μεγαλύτερο μερτικό, το κυρίαρχο μερίδιο στις σελίδες τους. Η συντακτική ομάδα, ο Λουκάς Αξελός, ο Δημήτρης Δεληολάνης και ο Σταύρος Λυγερός έχουν από καρό καταταχθεί στους κατ΄ επιλογήν Κυπρίους. Γιατί Κύπριοι δεν είμαστε όσοι γεννηθήκαμε στην Κύπρο. Είναι και όλοι εκείνοι που επιλέγουν να παρατάσσονται και να αγωνίζονται μαζί μας. Είναι κατ΄ επιλογήν Κύπριοι. Η εκδοτική τριάδα των Τετραδίων ανήκει σ΄ αυτούς τους κατ΄ επιλογήν Κυπρίους». (Σελ. 458)
*Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, φιλόλογος, ιστορικός , πολιτικός επιστήμων και συγγραφέας
