Η ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία και οι λεπτές ισορροπίες που διαμορφώνονται στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής προκαλούν την ανησυχία σε αρκετές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, κύρια ως προς το ενδεχόμενο ενός νέου προσφυγικού κύματος προς την Γηραιά ήπειρο. Ήδη η Γερμανία και η Αυστρία ανακοίνωσαν ότι «παγώνουν» τα αιτήματα εξέτασης ασύλου, ενώ το απόγευμα της Δευτέρας (9/12) έγινε γνωστό ότι και η Ελλάδα εξετάζει το ενδεχόμενο.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, το 2023 περίπου 6,8 εκατομμύρια Σύροι εξακολουθούσαν να ζουν ως πρόσφυγες παγκοσμίως, εκ των οποίων 5,5 εκατομμύρια φιλοξενούνταν σε χώρες που γειτονεύουν με τη Συρία.
Οι εικόνες που καταγράφονται στο μεθοριακό πέρασμα Cilvegözü στo Ρεϊχανλί της επαρχίας Χατάι της Τουρκίας ήδη από την Κυριακή, όπου χιλιάδες Σύροι πρόσφυγες σχηματίζουν ουρές χιλιομέτρων με τις αποσκευές ανά χείρας προκειμένου να επιστρέψουν πίσω στη χώρα τους, είναι ενδεικτικές.
Ουρές χιλιομέτρων στα σύνορα Τουρκίας – Συρίας από πρόσφυγες που επιστρέφουν
«Ο Μπασάρ Άσαντ έφυγε, ο πόλεμος τελείωσε. Πηγαίνουμε στη Συρία. Θα επισκεφτούμε ξανά στο μέλλον την Τουρκία, που μας φιλοξένησε για 10 χρόνια», δήλωσε η Σύρια Σεχέρ Αλί, μιλώντας στο τουρκικό πρακτορείο IHA.
Ενθουσιασμένος με την ιδέα της επιστροφής στην πατρίδα, ο Σύρος πρόσφυγας Χαμίντ Μαχμούντ, σημείωσε ότι εδώ και μια δεκαετία ζει στην Τουρκία, όπου διέφυγε για να γλιτώσει από τον εμφύλιο σπαραγμό. «Ήρθα στην Τουρκία από τη Συρία το 2014, όταν ξεκίνησε ο πόλεμος. Οι ζωές μας είχαν τελειώσει. Ας ελπίσουμε ότι η πατρίδα μας θα είναι καλά. Η Συρία θα ξανασταθεί στα πόδια της, αλλά δεν θα ξεκινήσουμε από το μηδέν. Έχουμε γιατρούς και μηχανικούς. Γι’ αυτό θα είμαστε καλύτερα. Ο δολοφόνος Μπασάρ Άσαντ έφυγε».
Ο Adem Muhammed Zin, Σύρος υπήκοος, δήλωσε στο Anadolu ότι κατευθυνόταν προς τη Δαμασκό, τη γενέτειρά του.
Εξέφρασε τη χαρά του για την απελευθέρωση της χώρας του μετά από πολλά χρόνια: «Δόξα τω Θεώ, ο δρόμος μας άνοιξε, ο Άσαντ έφυγε και ο πόλεμος τελείωσε. Βρίσκομαι στην Κωνσταντινούπολη εδώ και 10 χρόνια. Ο Θεός να ευλογεί τους Τούρκους, μας βοήθησαν πολύ».
Ο Αλί Χάσικο, ο οποίος περιμένει εδώ και 12 χρόνια να επιστρέψει στη γενέτειρά του, τη Χάμα, ευχαρίστησε επίσης την Τουρκία: «Ευχαριστώ την Τουρκική Δημοκρατία που μας άνοιξε τις πόρτες της».
Ο Ιμπαχίμ Αλ Μούτα, ο οποίος περίμενε με την εξαμελή οικογένειά του να επιστρέψει στη Χάμα, δήλωσε ότι βρίσκονται στην Τουρκική Δημοκρατία εδώ και σχεδόν 11 χρόνια. «Δόξα τω Θεώ, ο πόλεμος τελείωσε. Η Τουρκία είναι υπέροχη, αλλά η πατρίδα μας είναι η Συρία» είπε.
Η Χάνα Χασικό, η οποία ήταν με τα παιδιά και τα εγγόνια της, δήλωσε ότι η Τουρκία και η Συρία είναι σαν αδέλφια: «Σας ευχαριστούμε για όλα- τώρα πάμε στην πατρίδα μας».
Τουρκικά ΜΜΕ αναφέρουν ότι προκειμένου να αποφευχθεί ο συνωστισμός ομάδες της τουρκικής χωροφυλακής δημιούργησαν ένα σημείο ελέγχου των Σύριων προσφύγων σε απόσταση πέντε χιλιομέτρων από το μεθοριακό πέρασμα Cilvegözü, όπου γίνονται οι αρχικοί έλεγχοι και οι Σύριοι αιτούντες άσυλο που κρίνονται κατάλληλοι στη συνοριακή πύλη. Όπως έγινε γνωστό, οι Σύροι που πήγαν στα σύνορα ήταν κυρίως αυτοί που ήθελαν να πάνε στην περιοχή μεταξύ Χαλεπίου και Δαμασκού.
Οι προσφυγικές ροές και οι αιτούντες άσυλο στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε απόλυτους αριθμούς
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με την έκθεση του Ευρωκοινοβουλίου για το 2023, οι πρόσφυγες αποτελούν το 1,5% του συνολικού πληθυσμού της.
Το 2023 εκδόθηκαν συνολικά 865.655 αποφάσεις ασύλου, σημειώνοντας αύξηση 7% σε σύγκριση με το 2022. Οι αποφάσεις που ελήφθησαν σε πρώτο βαθμό είχαν ως αποτέλεσμα να χορηγηθεί καθεστώς προστασίας σε 358.235 άτομα, ενώ άλλα 51.250 άτομα έλαβαν καθεστώς προστασίας μετά από προσφυγή ή επανεξέταση.
Η Γερμανία χορήγησε τον μεγαλύτερο αριθμό αιτημάτων προστασίας το 2023 (37% του συνόλου της ΕΕ), ακολουθούμενη από τη Γαλλία και την Ισπανία, που και οι δύο εξέδωσαν το 13% του συνόλου της ΕΕ. Η μεγαλύτερη ομάδα που έλαβε καθεστώς προστασίας στην ΕΕ ήταν Σύροι (32%), ακολουθούμενοι από τους Αφγανούς (18%) και τους Βενεζουελάνους (10%). Οι Ουκρανοί αποτελούσαν το 3%.
Το 2023, υπήρξαν 1.129.640 αιτήσεις για άσυλο – 18% περισσότερες από το 2022 και το υψηλότερο επίπεδο από το 2016.
Οι περισσότεροι αιτούντες ζητούν άσυλο για πρώτη φορά
Ο αριθμός των αιτούντων άσυλο για πρώτη φορά στην ΕΕ το 2023 ανέρχεται σε 1.048.880, σημειώνοντας αύξηση 20,1% σε σχέση με το προηγούμενο έτος (873.680). Ο αιτών για πρώτη φορά διεθνή προστασία είναι ένα άτομο που υπέβαλε αίτηση ασύλου για πρώτη φορά σε μια δεδομένη χώρα της ΕΕ. Αυτό αποκλείει τους επαναλαμβανόμενους αιτούντες στη συγκεκριμένη χώρα.
Πρώτη φορά αιτούντες ανά χώρα της ΕΕ
Η χώρα που κατέγραψε τους περισσότερους αιτούντες για πρώτη φορά το 2023 ήταν η Γερμανία, η οποία αντιπροσώπευε το 31,4% όλων των αιτούντων άσυλο για πρώτη φορά στην ΕΕ. Ακολουθούν η Ισπανία (15,3%), η Γαλλία (13,8%) και η Ιταλία (12,4%). Ο χαμηλότερος αριθμός αιτούντων άσυλο για πρώτη φορά παρατηρήθηκε στην Ουγγαρία (30 αιτούντες), τη Σλοβακία (370), τη Μάλτα (490) και τη Λιθουανία (510).
Οι χώρες που σημείωσαν τη μεγαλύτερη σχετική αύξηση των αιτούντων για πρώτη φορά το 2023 ήταν η Λετονία (+198,2%), η Ελλάδα (+98,8%) και η Ιταλία (+69,1%).
Χώρες προέλευσης των αιτούντων άσυλο
Οι Σύροι, οι Αφγανοί, οι Τούρκοι, οι Βενεζουελάνοι και οι Κολομβιανοί υπέβαλαν τις περισσότερες αιτήσεις για άσυλο – συνολικά το μισό (48%) όλων των αιτούντων άσυλο για πρώτη φορά το 2023.
Οι Σύροι αποτελούν τη μεγαλύτερη ομάδα αιτούντων άσυλο στην ΕΕ κάθε χρόνο από το 2013. Ο αριθμός των αιτούντων άσυλο για πρώτη φορά από τη Συρία αυξήθηκε από 131.790 το 2022 σε 183.035 το επόμενο έτος. Αποτελούσαν το 17,5% του συνόλου των αιτούντων για πρώτη φορά, από 15,1% το 2022.
Οι Αφγανοί αποτελούσαν το 9,6% του συνόλου των αιτούντων για πρώτη φορά στην ΕΕ. Οι αιτούντες από την Τουρκία αντιπροσώπευαν το 8,6%, ενώ ο συνολικός αριθμός των αιτούντων για πρώτη φορά από τη Βενεζουέλα και την Κολομβία αντιπροσώπευε το 6,4% και το 5,9%
Είναι χαρακτηριστικό, σύμφωνα με την έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το 2023 και εν αναμονή της αντίστοιχης έκθεσης για το τρέχον έτος, ότι οι Σύροι αποτελούν τη μεγαλύτερη ομάδα αιτούντων άσυλο στην ΕΕ κάθε χρόνο από το 2013. Ο αριθμός των αιτούντων άσυλο για πρώτη φορά από τη Συρία αυξήθηκε από 131.790 το 2022 σε 183.035 το επόμενο έτος. Αποτελούσαν το 17,5% του συνόλου των αιτούντων για πρώτη φορά, από 15,1% το 2022.
Η Γερμανία χορήγησε τον μεγαλύτερο αριθμό αιτημάτων προστασίας το 2023 (37% του συνόλου της ΕΕ), ακολουθούμενη από τη Γαλλία και την Ισπανία, που και οι δύο εξέδωσαν το 13% του συνόλου της ΕΕ. Η μεγαλύτερη ομάδα που έλαβε καθεστώς προστασίας στην ΕΕ ήταν Σύροι (32%), ακολουθούμενοι από Αφγανοί (18%) και Βενεζουελάνοι (10%). Οι Ουκρανοί αποτελούσαν το 3%.
Γερμανία: Πώς αποτιμά ο Τύπος τις εξελίξεις στη Συρία – «Παγώνουν» τα αιτήματα ασύλου
Με μεγάλη επιφύλαξη και σκεπτικισμό αντιμετωπίζει ο γερμανικός Τύπος τις εξελίξεις στη Συρία, αντανακλώντας τον προβληματισμό που δείχνει να υπάρχει στους κόλπους τόσο της γερμανικής κυβέρνησης, όσο και της κοινωνίας.
Η ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ κυριαρχεί στα πρωτοσέλιδα και τα σχόλια. Μερικοί ενδεικτικοί τίτλοι: «Ισλαμιστές ανατρέπουν τον δικτάτορα της Συρίας» (Süddeutsche Zeitung), «Επανάσταση στη Συρία» (Handelsblatt) και «Θα επιστρέψουν στην πατρίδα οι Σύροι πρόσφυγες; (Bild)
H Handelsblatt σχολιάζει με τίτλο «Προειδοποίηση στον Πούτιν η πτώση Άσαντ»: «Ο Μπασάρ αλ Άσαντ φέρει την ευθύνη για δεκάδες χιλιάδες νεκρούς αλλά και εκατομμύρια πρόσφυγες. Τώρα είναι ο ίδιος πρόσφυγας». Η οικονομική εφημερίδα παρατηρεί: «Σχεδόν 14 χρόνια μετά την έναρξη του εμφυλίου πολέμου, το καθεστώς Άσαντ κατέρρευσε. Αντάρτες πανηγυρίζουν στους δρόμους της Δαμασκού. Η επανάσταση στη Συρία στέλνει ένα πολιτικό μήνυμα. Οι δικτάτορες φαίνονται παντοδύναμοι, μέχρι που εξαφανίζονται από τη μια στιγμή στην άλλη. Πριν λίγες εβδομάδες κανείς δεν φαντάζονταν ότι η εξουσία του Άσαντ βρίσκονταν στα πρόθυρα κατάρρευσης. Αυτό δεν σημαίνει φυσικά ότι ο πρόεδρος Πούτιν αντιμετωπίζει παρόμοια μοίρα. Η κατάσταση στη Συρία δεν συγκρίνεται με εκείνη στη Ρωσία. Όμως η ανατροπή του Άσαντ ενδέχεται να αλλάξει τα σχέδια του Κρεμλίνου στην Ουκρανία».
«Το θετικότερο που μπορεί να ειπωθεί για το μέλλον της Συρίας αυτή τη στιγμή είναι πως είναι ανοιχτό. Προφανώς είναι μάλλον απίθανο να είναι φιλελεύθερο-δημοκρατικό με τη δυτική έννοια», σχολιάζει η Frankfurter Allgemeine Zeitung με τίτλο «Αβέβαιο το μέλλον της Συρίας»: «Τα στρατεύματα που εισήλθαν στη Δαμασκό την Κυριακή ανήκουν σε μια ισλαμιστική συμμαχία αποκύημα της τρομοκρατικής οργάνωσης Αλ Κάιντα. Ο ηγέτης της παρουσιάζεται μετριοπαθής, αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα πολλά. Μόλις οι ισλαμιστές βρεθούν στην εξουσία, προσπαθούν συνήθως να επιβάλουν την κοσμοθεωρία τους».
«Ο δικτάτορας Μπασάρ αλ Άσαντ ανατράπηκε! Πανηγυρισμοί στη Συρία αλλά και μεταξύ των εξόριστων Σύριων στη Γερμανία. Πολλοί είναι εκείνοι που πανηγύρισαν στους δρόμους. Σχεδόν 1 εκατομμύριο Σύροι πρόσφυγες ζουν στη Γερμανία. Τώρα όμως χιλιάδες άνθρωποι που εγκατέλειψαν τη χώρα λόγω του εμφυλίου το 2015/16 θα μπορούσαν να επιστρέψουν και ίσως αναγκαστούν να το πράξουν, γράφει η ιστοσελίδα της Bild με τίτλο: «Οι ειδικοί είναι βέβαιοι: Πολλοί Σύροι πρέπει να εγκαταλείψουν τη Γερμανία».
«Για τον καθηγητή Φόλκερ Μπέμε, συνταγματολόγο στο Πανεπιστήμιο Όλντενμπουργκ, η υπόθεση είναι σαφής. Δηλώνει ότι: “Εάν ο λόγος φυγής δεν ισχύει πλέον, τότε οι αιτούντες άσυλο οφείλουν να εγκαταλείψουν τη χώρα”. Αυτό συμβαίνει επειδή οι περισσότεροι Σύριοι στη Γερμανία έχουν καθεστώς “επικουρικής προστασίας”. Αν λοιπόν τελειώσει ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία, τελειώνει και η “επικουρική προστασία”. Οι πρόσφυγες θα πρέπει τότε να εγκαταλείψουν τη χώρα ή θα μπορούσαν ακόμα και να απελαθούν».
