Η Άγκυρα συνεχίζει μεθοδικά την πολιτική των στοχευμένων επενδυτικών και γεωστρατηγικών κινήσεων στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και των Βαλκανίων, με ιδιαίτερο βάρος σε χώρες που περιβάλλουν άμεσα ή έμμεσα την Ελλάδα. Το νέο κεφάλαιο σε αυτή τη στρατηγική ανοίγει μέσα από την όλο και πιο στενή συνεργασία της Τουρκίας με την Ιταλία, η οποία επισημοποιήθηκε με τη χθεσινή (29/4) συνάντηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με την Ιταλίδα Πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι.
Στο επίκεντρο της συνάντησης βρέθηκαν τόσο οι διμερείς οικονομικές σχέσεις όσο και μία σειρά από γεωπολιτικά και αμυντικά ζητήματα, τα οποία αποτυπώνουν μία νέα δυναμική στις σχέσεις Άγκυρας – Ρώμης, με ευρύτερες επιπτώσεις για την Ε.Ε. και την Ανατολική Μεσόγειο.
Εμπορική έκρηξη και επενδυτική διείσδυση
Η Μελόνι, σε δηλώσεις της μετά τη συνάντηση, προανήγγειλε σημαντική ενίσχυση του διμερούς εμπορίου. Το ήδη υψηλό εμπορικό ισοζύγιο που ξεπέρασε τα 30 δισεκατομμύρια δολάρια το 2024 αναμένεται, σύμφωνα με τις προβλέψεις των δύο πλευρών, να ξεπεράσει τα 40 δισεκατομμύρια μέσα στο 2025. Αυτή η εκτίναξη συνδέεται άμεσα με τις άμεσες ιταλικές επενδύσεις στην Τουρκία, όπου δραστηριοποιούνται πάνω από 500 ιταλικές επιχειρήσεις, με την Ιταλίδα πρωθυπουργό να κάνει λόγο για ένα δεύτερο μεγάλο κύμα επενδυτικής παρουσίας στη χώρα.
Η Baykar και το στρατηγικό “άνοιγμα” στην Ε.Ε. μέσω Ιταλίας
Πέρα από την οικονομία, το πραγματικό «colpo grosso» της Άγκυρας εντοπίζεται στο αμυντικό πεδίο. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προχωρά σε μία τεράστια στρατηγική συμφωνία με επίκεντρο την τουρκική εταιρεία Baykar, κορυφαία στον τομέα των στρατιωτικών drones, την οποία ελέγχει στενά η οικογένειά του – με επικεφαλής τον γαμπρό του. Η Baykar, που ήδη έχει εξαγοράσει την ιστορική ιταλική αεροπορική εταιρεία Piaggio Aviation, ανακοινώθηκε ότι θα συμπράξει σε νέα, δισεκατομμυρίων, επενδυτικά και τεχνολογικά πρότζεκτ με ιταλικές εταιρείες του χώρου της άμυνας.
Με την κίνηση αυτή, η Άγκυρα καταφέρνει να «πατήσει» εντός του ευρωπαϊκού συστήματος αμυντικής βιομηχανίας. Μέσω της ιταλικής συνεργασίας, η Baykar πληροί πλέον τις προϋποθέσεις που θέτει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για συμμετοχή στο κολοσσιαίο χρηματοδοτικό πακέτο των 100 δισ. ευρώ που έχει προβλεφθεί για την ευρωπαϊκή άμυνα και τον εκσυγχρονισμό των στρατιωτικών ικανοτήτων των κρατών-μελών. Η Τουρκία, αν και εξωκοινοτική χώρα, διεκδικεί ρόλο παρόχου τεχνολογίας και εξοπλιστικών συστημάτων εντός της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ασφάλειας, αξιοποιώντας ως πύλη εισόδου τη Ρώμη.
Διπλωματικά οφέλη και γεωπολιτική πίεση στην Ελλάδα
Η στρατηγική συμμαχία Τουρκίας – Ιταλίας αποκτά ιδιαίτερη σημασία στο φόντο των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Η εμβάθυνση των δεσμών της Άγκυρας με ευρωπαϊκές δυνάμεις, όπως η Ιταλία, ενισχύει την περιφερειακή επιρροή του Ερντογάν και δημιουργεί ένα νέο τοπίο ισορροπιών, όπου η Ελλάδα καλείται να παρακολουθεί στενά κάθε εξέλιξη. Δεν πρέπει να ξεχνά κανείς ότι οι δύο χώρες είχαν βρεθεί στην ίδια πλευρά της «γραμμής» κατά την κρίση της Λιβύης, όταν η Ρώμη –σε αντίθεση με τη γαλλική στάση– έτεινε ευήκοον ους στις τουρκικές κινήσεις και στο περιβόητο τουρκο-λιβυκό μνημόνιο.
Αυτή η προσέγγιση φαίνεται πως δεν ήταν συγκυριακή, αλλά αποτελεί μέρος μιας βαθύτερης σύγκλισης συμφερόντων, την οποία ο Ερντογάν επιχειρεί να ενισχύσει και να αξιοποιήσει σε όλα τα επίπεδα: εμπορικό, διπλωματικό, ενεργειακό και στρατιωτικό.
Στο παρασκήνιο η ενέργεια: Υποθαλάσσια διασύνδεση και στρατηγικοί σχεδιασμοί
Ένα ακόμη κρίσιμο και εν πολλοίς υποφωτισμένο πεδίο της τουρκο-ιταλικής συνεργασίας είναι ο τομέας της ενέργειας. Σύμφωνα με πληροφορίες, εδώ και δύο χρόνια βρίσκονται σε εξέλιξη τεχνικές συζητήσεις για τη δημιουργία υποθαλάσσιου αγωγού που θα συνδέει την Τουρκία με την Ιταλία, μέσω της Ανατολικής Μεσογείου. Μια τέτοια εξέλιξη θα είχε σοβαρές επιπτώσεις στο γεωενεργειακό ισοζύγιο της περιοχής, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς την υφιστάμενη ενεργειακή στρατηγική της Ελλάδας και τον κομβικό ρόλο της ως πύλη φυσικού αερίου προς την Κεντρική Ευρώπη.
Η Αθήνα, αν και δεν έχει επισήμως τοποθετηθεί, παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, καθώς η τουρκική ενεργειακή διείσδυση στην ευρωπαϊκή αγορά –ιδίως μέσω Ιταλίας– μπορεί να διαφοροποιήσει τις ισορροπίες και να υπονομεύσει ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες στις οποίες η Ελλάδα φιλοδοξεί να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο.
Συμπέρασμα: Μια νέα “Μεσογειακή Συμμαχία” με ανατολίτικη υπογραφή
Η Τουρκία του Ερντογάν αποδεικνύει για ακόμη μία φορά πως δεν αρκείται στην περιφερειακή της επιρροή, αλλά οικοδομεί σταδιακά ένα σύστημα συμμαχιών και συνεργασιών που ξεπερνά τα όρια της Μέσης Ανατολής και των Βαλκανίων. Η Ιταλία της Μελόνι φαίνεται διατεθειμένη να συμπράξει, προσβλέποντας σε οικονομικά και βιομηχανικά οφέλη. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για μια σχέση που πρέπει να αναλυθεί σε βάθος, όχι μόνο σε επίπεδο εμπορικών δεικτών, αλλά κυρίως ως γεωστρατηγική επένδυση, με μακροπρόθεσμα αποτελέσματα για ολόκληρη την Ευρώπη – και ειδικά για την Ελλάδα.
