Το 2022 αποτέλεσε κομβική χρονιά για το φιλόδοξο έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας–Κύπρου–Ισραήλ, γνωστό ως Great Sea Interconnector (GSI), καθώς εντάχθηκε στα Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η εξέλιξη αυτή αναπτέρωσε τις ελπίδες πως το έργο δεν θα ακολουθούσε τη μοίρα του αγωγού EastMed, του οποίου η υλοποίηση τελικά εγκαταλείφθηκε. Η επίσκεψη του τότε υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Δένδια, στην Ιερουσαλήμ τον Φεβρουάριο του 2023, ήρθε να επιβεβαιώσει την πρόθεση του Ισραήλ να στηρίξει ενεργά το σχέδιο.
Ωστόσο, τον Μάιο του 2024, η κατάσταση άρχισε να αλλάζει. Η εγκατάσταση ενός άλλου υποθαλάσσιου καλωδίου, σχετικού με τις τηλεπικοινωνίες, προκάλεσε την αντίδραση της Άγκυρας, οδηγώντας σε ανταλλαγή Navtex ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία. Το ιταλικό πλοίο «Teliri», που είχε αναλάβει τις εργασίες, βρέθηκε υπό στενή παρακολούθηση από μονάδες των δύο χωρών. Αν και αποφεύχθηκε η περαιτέρω κλιμάκωση, το περιστατικό προανήγγειλε τις εντάσεις που θα ακολουθούσαν.
Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 2024, το πλοίο «Ievoli Relume» ξεκίνησε έρευνες ανατολικά της Κάσου και της Καρπάθου, στο πλαίσιο της προετοιμασίας για την πόντιση του καλωδίου. Η ελληνική πλευρά φαίνεται πως είχε υπερεκτιμήσει το θετικό κλίμα που είχε δημιουργηθεί μετά τη Διακήρυξη των Αθηνών, υποτιμώντας την τουρκική επιμονή σε αμφισβητούμενες θαλάσσιες διεκδικήσεις.
Η Άγκυρα, παράλληλα, ενίσχυε διαρκώς την παρουσία της στην περιοχή με δεκάδες πολεμικά πλοία, σε συνδυασμό με προκλητικές κινήσεις για την επέτειο των 50 χρόνων από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Οι ελληνικές αρχές, μαζί με τη Λευκωσία και το Παρίσι (καθώς η γαλλική Nexans είχε αναλάβει την υλοποίηση του έργου), εστίαζαν κυρίως στις οικονομικές παραμέτρους, αφήνοντας σε δεύτερο πλάνο τον γεωπολιτικό κίνδυνο.
Η κατάσταση κορυφώθηκε στις 22 Ιουλίου, όταν τουρκική φρεγάτα παρενέβη δυναμικά σε περιοχή κοντά στην Κάσο. Το υπουργείο Άμυνας της Τουρκίας ισχυρίστηκε πως είχε παραχωρήσει άδεια για τις εργασίες σε περιοχή «τουρκικής δικαιοδοσίας», προκαλώντας την έντονη αντίδραση του ΥΠΕΞ, με τον Γιώργο Γεραπετρίτη να ξεκαθαρίζει πως η ελληνική πλευρά δεν παραχώρησε καμία τέτοια εξουσιοδότηση.
Η κατάσταση οδήγησε σε νέες διπλωματικές επαφές, ενώ το «Ievoli Relume» στάλθηκε στην Κύπρο για εργασίες συντήρησης. Παράλληλα, οι εσωτερικές αντιδράσεις εντάθηκαν: ο ΑΔΜΗΕ πίεζε για υλοποίηση λόγω συμβατικών ρητρών, ο τότε υπουργός Ενέργειας, Θεόδωρος Σκυλακάκης, επιθυμούσε την επιτάχυνση του έργου, ενώ ο Γιώργος Γεραπετρίτης καλούνταν να διαχειριστεί τις διπλωματικές ισορροπίες.
Η Τουρκία δεν άργησε να επανέλθει. Τον Νοέμβριο του 2024, τέσσερις φρεγάτες ανέπτυξαν θέσεις νότια της Κάσου μετά από ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες ότι το «Ievoli Relume» θα επανεκκινούσε τις έρευνες. Το αποκορύφωμα ήρθε τον Φεβρουάριο του 2025, όταν τουρκική κορβέτα παρενόχλησε ερευνητικά σκάφη βόρεια της Κρήτης. Ο Έλληνας ΥΠΕΞ έθεσε άμεσα το θέμα στον Τούρκο ομόλογό του, Χακάν Φιντάν, σε συνάντησή τους στο Κατάρ, ενώ ο ΑΔΜΗΕ πάγωσε πληρωμές που σχετίζονταν με το έργο.
Παρά τις πρόσφατες πληροφορίες περί επανεκκίνησης των ερευνών και νέας Navtex, φαίνεται πως το έργο τίθεται – τουλάχιστον προσωρινά – σε αναστολή. Πηγές με γνώση των εξελίξεων σημειώνουν ότι ακόμη και η δημόσια ανακοίνωση παγώματος των εργασιών ενδέχεται να γίνει εντός των ημερών. Η Αθήνα, όπως όλα δείχνουν, στοχεύει πλέον σε εκτόνωση της έντασης ενόψει της κρίσιμης συνάντησης Γεραπετρίτη–Φιντάν στις 14 Μαΐου.
Το Great Sea Interconnector, από ενεργειακός πυλώνας της Ανατολικής Μεσογείου, φαίνεται – προς το παρόν – να οδηγείται στις… ελληνικές καλένδες.
