Ενώπιον μίας νέας κρίσης στο φυσικό αέριο φαίνεται ότι βρίσκεται η Ευρώπη. Η πενταετής σύμβαση για τη μεταφορά ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας στην Ευρώπη τελειώνει στο τέλος Δεκεμβρίου. Τόσο η Ρωσία, όσο και η Ουκρανία αναφέρουν πως δεν υπάρχει ενδεχόμενο ανανέωσης της.
Από την πλευρά του, ο Πούτιν ανέφερε πρόσφατα ότι «Η τρέχουσα σύμβαση για τη μεταφορά ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας στην Ευρώπη δεν θα ανανεωθεί».
Από την άλλη πλευρά, ο Ζελένσκι είχε δηλώσει ότι το Κίεβο θα μπορούσε να εξετάσει το ενδεχόμενο συνέχισης της διαμετακόμισης του ρωσικού φυσικού αερίου, αλλά μόνο υπό τον όρο ότι η Μόσχα δεν θα λάμβανε πληρωμές μέχρι το τέλος του πολέμου.
Πόσο μεγάλες είναι οι ποσότητες του φυσικού αερίου
Σύμφωνα με το Reuters, οι προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω της Ουκρανίας είναι σχετικά μικρές. Η Ρωσία έστειλε περίπου 15 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας το 2023 – μόλις το 8% της μέγιστης ροής ρωσικού φυσικού αερίου που είχε σταλεί προς την Ευρώπη το 2018-19.
Η Ρωσία ξόδεψε μισό αιώνα για να οικοδομήσει το μερίδιο της στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου, το οποίο στην κορύφωσή του ανερχόταν στο 35%. Παρόλα αυτά μετά την έναρξη του πολέμου, η Μόσχα έχει χάσει το μερίδιό της από αντιπάλους όπως η Νορβηγία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Κατάρ μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022, η οποία ώθησε την ΕΕ να μειώσει την εξάρτησή της από το ρωσικό αέριο.
Οι τιμές του φυσικού αερίου της ΕΕ ανέβηκαν το 2022 σε υψηλά επίπεδα ρεκόρ μετά την απώλεια των ρωσικών προμηθειών. Το ράλι δεν θα επαναληφθεί, δεδομένων των μέτριων ποσοτήτων και του μικρού αριθμού πελατών για τις εναπομείνασες ποσότητες, σύμφωνα με αξιωματούχους και εμπόρους της ΕΕ.
Ουκρανική διαδρομή
Ο αγωγός της σοβιετικής εποχής Urengoy-Pomary-Uzhgorod φέρνει φυσικό αέριο από τη Σιβηρία μέσω της πόλης Sudzha – η οποία βρίσκεται τώρα υπό τον έλεγχο των ουκρανικών στρατιωτικών δυνάμεων – στην περιοχή Kursk της Ρωσίας. Στη συνέχεια ρέει μέσω της Ουκρανίας στη Σλοβακία. Στη Σλοβακία, ο αγωγός αερίου χωρίζεται σε κλάδους που πηγαίνουν στην Τσεχική Δημοκρατία και την Αυστρία.
Οι συνολικές εξαγωγές φυσικού αερίου της Ρωσίας μέσω της διαδρομής έχουν παραμείνει σταθερές παρά τη διακοπή των ροών από την Gazprom προς την αυστριακή OMV, στα μέσα Νοεμβρίου λόγω συμβατικής διαφοράς, καθώς άλλοι αγοραστές επενέβησαν για να αγοράσουν τις ποσότητες.
Η Αυστρία εξακολουθεί να λαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του φυσικού αερίου της μέσω της Ουκρανίας, ενώ η Ρωσία αντιπροσωπεύει περίπου τα δύο τρίτα των εισαγωγών φυσικού αερίου της Ουγγαρίας.
Η Σλοβακία λαμβάνει περίπου 3 δισ. κυβικά μέτρα από τον ενεργειακό γίγαντα Gazprom ετησίως, επίσης περίπου τα δύο τρίτα των αναγκών της.
Η Τσεχική Δημοκρατία διέκοψε σχεδόν εντελώς τις εισαγωγές φυσικού αερίου από τα ανατολικά πέρυσι, αλλά άρχισε να λαμβάνει φυσικό αέριο από τη Ρωσία το 2024.
Οι περισσότερες άλλες ρωσικές διαδρομές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη είναι κλειστές, συμπεριλαμβανομένης της Yamal-Europe μέσω Λευκορωσίας και του Nord Stream κάτω από τη Βαλτική.
Η μόνη άλλη λειτουργική διαδρομή ρωσικού αγωγού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη είναι ο Blue Stream και ο TurkStream προς την Τουρκία κάτω από τη Μαύρη Θάλασσα.
Η Τουρκία στέλνει κάποιες ποσότητες ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, μεταξύ άλλων στην Ουγγαρία.
