Του Κώστα Παππά.
Η κορυφαία επιλογή του προσώπου που θα λειτουργήσει ως εγγυητής του πολιτεύματος είναι πάντα μια σύνθετη διαδικασία. Το πρόσωπο αυτό θα πρέπει να χαίρει κατά το δυνατόν της ευρύτερης πολιτικής συναίνεσης και σίγουρα να συμβολίζεται σε αυτό η διάθεση τις εκάστοτε πλειοψηφίας για ενότητα. Οι επιλογές που έγιναν από την μεταπολίτευση και μετά καταγράφονται άλλοτε ως μάλλον αναμενόμενες και άλλοτε γεμάτες ανατροπές, όπως η επιλογή του Χρήστου Σαρτζετάκη από τον Ανδρέα Παπανδρέου το 1985. σε μια εποχή που χαρακτηρίστηκε από ένταση.
Ας αναφερθούμε όμως καλύτερα στα πρόσωπα που βρέθηκαν στο ύπατο αξίωμα από τη μεταπολίτευση και μετά και ας προβληματιστούμε ίσως για το σήμερα, ειδικότερα για τις δύσκολες εποχές στις οποίες ζούμε, ώστε η επιλογή κια πρόταση που θα γίνει από τον Πρωθυπουργό σε λίγες εβδομάδες για την νευραλγική αυτή θέση να είναι η καλύτερη δυνατή.
Από την πτώση της δικτατορίας το 1974, η Ελλάδα βίωσε, εν πολλοίς, μια νέα εποχή πολιτικής σταθερότητας και δημοκρατικής ανασυγκρότησης. Στο επίκεντρο αυτής της πορείας βρέθηκε ο θεσμός του Προέδρου της Δημοκρατίας που, αν και κυρίως εθιμοτυπικός, θεωρητικά λειτούργησε ως εγγυητής των θεσμών και της εθνικής ενότητας.
Καθένας από τους εννέα Προέδρους που ανέλαβαν το ύπατο αξίωμα από τη Μεταπολίτευση μέχρι σήμερα, πρόσθεσε το δικό του λιθαράκι (είτε θετικό είτε αρνητικό) στην εξέλιξη της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, αφήνοντας το στίγμα του μέσα από τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες της εποχής του.
Μιχαήλ Στασινόπουλος (1974-1975)
Ο μεταβατικός
Προτάθηκε από την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Υπήρξε ένας από τους πιο αξιόλογους νομικούς και ακαδημαϊκούς της εποχής του. Ως πρώτος Πρόεδρος μετά τη Δικτατορία, ανέλαβε να συμβολίσει την αποκατάσταση της νομιμότητας και την επιστροφή στη δημοκρατική κανονικότητα. Είχε διακριθεί για τη νομική του ευρυμάθεια και την αντίστασή του κατά της Χούντας ως πρόεδρος του ΣτΕ.
Ο Μιχαήλ Στασινόπουλος (27 Ιουλίου 1903 – 31 Οκτωβρίου 2002) ήταν Έλληνας νομικός, μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και συγγραφέας που διετέλεσε πρώτος Πρόεδρος της Δημοκρατίας κατά τη Μεταπολίτευση. Ως δικαστικός λειτουργός έφθασε μέχρι την θέση του προέδρου του Συμβουλίου της Επικρατείας, θέση από την οποία αντιτάχθηκε στη Δικτατορία των Συνταγματαρχών με αποτέλεσμα να απομακρυνθεί.
Κωνσταντίνος Τσάτσος (1975-1980)
Ο ακαδημαϊκός
Προτάθηκε από τη Νέα Δημοκρατία. Κορυφαίος νομικός και φιλόσοφος, ήταν ο πρώτος εκλεγμένος Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Ως στενός συνεργάτης του Καραμανλή, συνέβαλε στη σύνταξη του συντάγματος του 1975, το οποίο διασφάλισε τον κοινοβουλευτικό χαρακτήρα του πολιτεύματος. Η θητεία του χαρακτηρίστηκε από το ακαδημαϊκό του κύρος, ενώ το συγγραφικό του έργο αποτέλεσε σπουδαία παρακαταθήκη.
Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος (1 Ιουλίου 1899 – 8 Οκτωβρίου 1987) ήταν Έλληνας νομικός, φιλόσοφος και πολιτικός, που διετέλεσε πρόεδρος της Δημοκρατίας (1975-1980). Ακολούθησε ακαδημαϊκή σταδιοδρομία εκλεγόμενος τακτικός καθηγητής της φιλοσοφίας του δικαίου στη νομική σχολή Αθηνών και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών (1961), της οποίας χρημάτισε και πρόεδρος. Ασχολήθηκε με την πολιτική για πρώτη φορά το 1945 αναλαμβάνοντας υπουργός εσωτερικών στην κυβέρνηση Πέτρου Βούλγαρη και από τότε εξελίχθηκε σε έναν από τους βασικούς πρωταγωνιστές της πολιτικής ζωής της Ελλάδας. Διετέλεσε υπουργός σε πολλές κυβερνήσεις και αναδείχθηκε σε έναν από τους βασικούς συνεργάτες του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Με την υποστήριξη του τελευταίου κατάφερε το 1975 να εκλεγεί πρώτος πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι το 1980, οπότε και παραιτήθηκε.
Το φιλοσοφικό, λογοτεχνικό και νομικό του έργο θεωρείται σημαντικό. Επηρέασε σημαντικά το Σύνταγμα του 1975 όντας ο πρόεδρος της κοινοβουλευτικής επιτροπής συντάξεως του συντάγματος, ενώ θεωρείται και ένας από τους βασικούς υποστηρικτές της ευρωπαϊκής ιδέας, ενώ υπήρξε και θαυμαστής της αμερικανικής δημοκρατίας. Για τη σημαντική προσφορά του στην ανάπτυξη του ευρωπαϊκού οράματος του απονεμήθηκε το 1980 το μέγα ευρωπαϊκό βραβείο Κουντενχόβε – Καλλέργη. Επίσης, ήταν μέλος πολλών ξένων ακαδημιών μεταξύ των οποίων της Ρωσίας, της Λετονίας κ.α. Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, καταβεβλημένος από τον καρκίνο, πέθανε στις 8 Οκτωβρίου 1987, σε ηλικία 88 ετών.
Κωνσταντίνος Καραμανλής (1980-1985, 1990-1995)
Ο εθνάρχης
Προτάθηκε από τη Νέα Δημοκρατία. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ήταν η πιο εμβληματική πολιτική προσωπικότητα της Μεταπολίτευσης. Ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας εργάστηκε για την εδραίωση της θέσης της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) και την πολιτική σταθερότητα. Η πρώτη θητεία του (1980-1985) ολοκληρώθηκε πρόωρα, μετά την άρνηση του ΠΑΣΟΚ να τον στηρίξει για επανεκλογή. Επανεξελέγη το 1990, κατά την περίοδο πολιτικής αστάθειας, και η παρουσία του διασφάλισε την ομαλότητα σε μια κρίσιμη εποχή. Η φράση του «Η χώρα μετεβλήθη σε ένα απέραντο φρενοκομείο», κατά τη δεκαετία του 1980, παραμένει ιστορική.
Ο Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής (Πρώτη Σερρών, 8 Μαρτίου 1907 – Αθήνα, 23 Απριλίου 1998) ήταν Έλληνας πολιτικός ο οποίος διετέλεσε τέσσερις φορές Πρωθυπουργός της Ελλάδας και δύο φορές Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Το ελληνικό κοινοβούλιο εξέλεξε τον Καραμανλή Πρόεδρο της Δημοκρατίας στα μέσα του 1980, θέση την οποία υπηρέτησε έως το 1985. Παραιτήθηκε πρόωρα, λίγους μήνες πριν τη λήξη της θητείας του, όταν ο τότε πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου ανακοίνωσε αιφνιδιαστικά ότι το κόμμα του δε θα υποστήριζε την επανεκλογή του, αλλά θα πρότεινε τον Χρήστο Σαρτζετάκη για νέο Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Ο Καραμανλής τότε επέκρινε τη στάση αυτή του Παπανδρέου, αλλά η κυβέρνηση απαγόρευσε τη μετάδοση της δήλωσής του από την κρατική τηλεόραση.
Ιωάννης Αλευράς (1985)
Ο ενδιάμεσος
Ο Ιωάννης Αλευράς (1912 — 6 Απριλίου 1995) ήταν Έλληνας συνδικαλιστής και πολιτικός, ιδρυτής και πρώτος πρόεδρος της Ομοσπονδίας Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων Ελλάδος (ΟΤΟΕ) και διευθυντικό στέλεχος της Τράπεζας της Ελλάδος. Υπήρξε βουλευτής Α΄ Αθηνών με την Ένωση Κέντρου και μεταπολιτευτικά με το ΠΑΣΟΚ. Διετέλεσε Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων στις δύο πρώτες κυβερνήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου (1981—1989), καθώς και προσωρινός Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας (από 10 έως 29 Μαρτίου 1985).
Χρήστος Σαρτζετάκης (1985-1990)
Ο αυστηρός
Ο Χρήστος Σαρτζετάκης (Νεάπολη Θεσσαλονίκης, 6 Απριλίου 1929) είναι ανώτατος δικαστικός εν συντάξει ο οποίος διετέλεσε Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας την περίοδο 1985-1990. Ο Σαρτζετάκης κέρδισε παγκόσμια καταξίωση όταν επιτέλεσε με παραδειγματική γενναιότητα το έργο του στην υπόθεση της δολοφονίας του βουλευτή της Αριστεράς Γρηγόρη Λαμπράκη, αν και δεχόταν αφόρητες πιέσεις από την κυβέρνηση Καραμανλή και την τότε ηγεσία της Δικαιοσύνης και των Σωμάτων Ασφαλείας. Ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, άσκησε τα καθήκοντά του με εξαιρετική προσήλωση στο Σύνταγμα, ιδιαίτερα κατά την ταραχώδη περίοδο 1989-1990, όταν οι εκλογικές αναμετρήσεις δεν έδωσαν απόλυτη πλειοψηφία σε κανένα κόμμα.
Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος (1995-2005)
Ο δημοφιλής
Ο Κωνσταντίνος (Κωστής) Στεφανόπουλος (Πάτρα, 15 Αυγούστου 1926 – Αθήνα, 20 Νοεμβρίου 2016) ήταν Έλληνας δικηγόρος και πολιτικός που διετέλεσε Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας από το 1995 έως το 2005, ο 6ος κατά σειρά μετά την μεταπολίτευση και την αποκατάσταση του δημοκρατικού πολιτεύματος. Υπήρξε βουλευτής Αχαΐας με την ΕΡΕ (1964–67), τη Νέα Δημοκρατία (1974–85) και τη ΔΗΑΝΑ (1985–89), κεντροδεξιό κόμμα που ίδρυσε και του οποίου ηγήθηκε. Από το 1974 μέχρι το 1981 χρημάτισε διαδοχικά υπουργός Εσωτερικών (1974–76), Κοινωνικών Υπηρεσιών (1976–77) και Προεδρίας της Κυβερνήσεως (1977–81) στις κυβερνήσεις του Κωνσταντίνου Καραμανλή και του Γεωργίου Ράλλη.
Η ανάδειξή του στο ανώτατο πολιτειακό αξίωμα ήταν αποτέλεσμα ενός τακτικού ελιγμού του πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος συνήψε συμφωνία με τον τότε πρόεδρο της Πολιτικής Άνοιξης, Αντώνη Σαμαρά, για στήριξη κοινής υποψηφιότητας με στόχο την αποφυγή εκλογών, τις οποίες αποζητούσε ο τότε πρόεδρος της ΝΔ, Μιλτιάδης Έβερτ. Κατά τη διάρκεια της προεδρικής θητείας του ο Στεφανόπουλος έχαιρε υψηλής δημοφιλίας, απόρροια της σοβαρής και διακριτικής άσκησης των καθηκόντων του, αλλά και της άμβλυνσης των πολιτικών παθών σε μια περίοδο οικονομικής ανάπτυξης και ευημερίας, που επέτρεπε στις πολιτικές δυνάμεις να προστατεύουν το κύρος των θεσμών.
Κάρολος Παπούλιας (2005-2015)
Ο τρικομματικός
Ο Κάρολος Παπούλιας (Μολυβδοσκέπαστος Ιωαννίνων, 4 Ιουνίου 1929) είναι Έλληνας πολιτικός και τέως Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας. Ιστορικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ και στενός συνεργάτης του Ανδρέα Παπανδρέου, διετέλεσε δύο φορές Υπουργός Εξωτερικών.
Στις 12 Δεκεμβρίου 2004 προτάθηκε από τον Πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή για το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας. Υπέρ της πρότασης εκφράστηκε και το ΠΑΣΟΚ. Στην πρώτη ψηφοφορία που έγινε στη Βουλή στις 8 Φεβρουαρίου του 2005 ο Κάρολος Παπούλιας εξελέγη Πρόεδρος της Δημοκρατίας από τον πρώτο γύρο με 279 ψήφους. Οι βουλευτές του ΚΚΕ και του ΣΥΡΙΖΑ δήλωσαν «παρών».
Στις 3 Φεβρουαρίου 2010 ο Κάρολος Παπούλιας επανεξελέγη στο ύπατο αξίωμα της χώρας με 266 ψήφους στο σύνολο των 298 ψηφισάντων. Υπερψηφίστηκε από σύσσωμες τις Κοινοβουλευτικές Ομάδες του ΠΑΣΟΚ, της ΝΔ και του ΛΑΟΣ, ενώ 32 βουλευτές των ΚΚΕ και ΣΥΡΙΖΑ δήλωσαν «παρών». Με το αποτέλεσμα αυτό έγινε ο τρίτος Πρόεδρος που επανεκλέγεται για δεύτερη θητεία. Ορκίστηκε για δεύτερη φορά στις 12 Μαρτίου 2010.
Προκόπης Παυλόπουλος (2015-2020)
Η έκπληξη
Ο Προκόπιος Παυλόπουλος (Καλαμάτα, 10 Ιουλίου 1950) είναι Έλληνας νομικός, πανεπιστημιακός, πολιτικός και ο εν ενεργεία πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας από τις 13 Μαρτίου 2015. Έχει διατελέσει βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας. (1996-2014) και Υπουργός Εσωτερικών (2004-2009). Στις 17 Φεβρουαρίου 2015 προτάθηκε από τον Πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα για το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας.
Στις 18 Φεβρουαρίου εξελέγη Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας ύστερα από πρόταση του Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς και των Ανεξαρτήτων Ελλήνων με τη στήριξη της Νέας Δημοκρατίας λαμβάνοντας 233 ψήφους έναντι του ανθυποψηφίου του Νίκου Αλιβιζάτου, ο οποίος έλαβε 30 ψήφους, ενώ 32 βουλευτές ψήφισαν παρών. Στις 13 Μαρτίου 2015 ορκίστηκε ενώπιον της Βουλής και ανέλαβε τα καθήκοντά του αντικαθιστώντας τον Κάρολο Παπούλια.
Κατερίνα Σακελλαροπούλου (2020-σήμερα)
Προτάθηκε από τη Νέα Δημοκρατία. Έγινε η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Η αλήθεια είναι όμως οτι η νυν Πρόεδρος μάλλον δεν κατάφερε να εμπνεύσει ούτε ένα μεγάλο κομμάτι του ελληνικού λαού , ούτε όμως κι ένα κρίσιμο κομμάτι του ελληνικού πολιτικού συστήματος και η επανάληψη της πρότασης του 2020 από τον Πρωθυπουργό δεν μοιάζει να συγκεντρώνει πλέον πολλές πιθανότητες.
