Νότης Μαριάς, Καθηγητής Θεσμών της ΕΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, πρώην
Ευρωβουλευτής και Βουλευτής Ηρακλείου, [email protected]
Οι δασμοί Τραμπ φέρνουν πλέον πιο κοντά την ΕΕ με τις χώρες της Mercosur. Αυτό
προκύπτει τόσο από τις δηλώσεις της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Ούρσουλας φον ντερ Λάιεν όσο και από τις δηλώσεις του Επιτρόπου Maros Sefcovic
Έτσι μια μέρα πριν την ανακοίνωση του μπαράζ της επιβολής δασμών εκ μέρους του
Τραμπ που έλαβε χώρα στις 2 Απριλίου 2025, η φον ντερ Λάιεν καθώς ήταν ήδη
υποψιασμένη για το τι έμελλε να συμβεί, μιλώντας στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού
Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο επισήμανε ότι προκειμένου η ΕΕ να μην στηρίζεται
αποκλειστικά στο εμπόριο της με τις ΗΠΑ, ήταν αποφασισμένη να προχωρήσει σε
διαφοροποίηση του εμπορίου της βάζοντας στο παιχνίδι και άλλους εμπορικούς
εταίρους.
Αναλύοντας εν προκειμένω την στρατηγική των Βρυξελλών αναφορικά με τη
διαφοροποίηση του εμπορίου η φον ντερ Λάιεν τόνισε:« Το εμπόριο πηγαίνει εκεί
που είναι οι δουλειές. Θα ανοίξουμε πόρτες προς τις ταχέως αναπτυσσόμενες αγορές
σε όλο τον κόσμο. Η Ευρώπη έχει ήδη συνάψει εμπορικές συμφωνίες με 76 χώρες και
τώρα αναπτύσσουμε αυτό το δίκτυο. Μόλις ολοκληρώσαμε εμπορικές συμφωνίες με
τη Mercosur, το Μεξικό και την Ελβετία». Και κατέληξε: «Η Ευρώπη ήταν πάντα μια
εμπορική ήπειρος, οπότε ας συνδεθούμε με τις καρδιές της παγκόσμιας οικονομίας
που χτυπούν. Το μήνυμά μας είναι σαφές: η Ευρώπη είναι αξιόπιστη, η Ευρώπη είναι
προβλέψιμη και η Ευρώπη είναι ανοιχτή για τις επιχειρήσεις»
( www.europarl.europa.eu 1/4/2025).
Ο Επίτροπος Maros Sefcovic από την πλευρά του επισήμανε: «Σ’ αυτόν τον ασταθή
κόσμο, πρέπει να εργαστούμε σκληρά για να εξασφαλίσουμε νέα πρόσβαση στην
αγορά και τον απαραίτητο εφοδιασμό για τις εταιρείες μας. Από τον Δεκέμβριο,
έχουμε επικεντρωθεί πολύ σε αυτό και καταλήξαμε σε αποτελέσματα με τη
Mercosur, το Μεξικό και την Ελβετία. Συνάψαμε μια συμφωνία ψηφιακού εμπορίου
με τη Νότια Κορέα μόλις πριν από δύο εβδομάδες και εργαζόμαστε πολύ σκληρά για
να προχωρήσουμε και να ολοκληρώσουμε τις διαπραγματεύσεις ελευθέρων
συναλλαγών με την Ινδονησία, τη Μαλαισία, την Ταϊλάνδη και τις Φιλιππίνες»
( www.europarl.europa.eu 1/4/2025).
Είναι λοιπόν προφανές ότι οι Βρυξέλλες αναζητούν σανίδα σωτηρίας στις εμπορικές
τους σχέσεις με τις διάφορες αναπτυσσόμενες χώρες συνάπτοντας συμφωνίες
ελευθέρων συναλλαγών χωρίς βέβαια να ενδιαφέρονται για τις δυσμενείς οικονομικές
και κοινωνικές επιπτώσεις που θα έχουν οι συμφωνίες αυτές κυρίως για τους
ευρωπαίους αγρότες και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ).
Και στο πλαίσιο αυτό η συμφωνία ελευθέρων συναλλαγών της ΕΕ με τις χώρες της
Mercosur είναι καθοριστικής σημασίας. Και όλα αυτά βεβαίως παρά το γεγονός ότι
με αφορμή τη συμφωνία της Mercosur όπως είχαμε τονίσει ( www.notismarias.gr
3/12/2024) είχε ξεσπάσει «εμφύλιος» στην ΕΕ καθώς στο πλευρό της Γαλλίας που
αντιτίθετο στη σύναψη της συμφωνίας προστέθηκε η Πολωνία, ενώ το Βέλγιο, η
Ολλανδία, η Ιρλανδία και η Αυστρία, χώρες με ισχυρά αγροτικά συμφέροντα είχαν
επίσης εκφράσει τις αντιρρήσεις τους.
«Κόκκινο» χτύπησαν και οι αντιδράσεις των ευρωπαίων αγροτών και καταναλωτών
που είχαν εκφράσει τότε με τον πιο σαφή τρόπο την άμεση αντίθεσή τους στη
συμφωνία προχωρώντας σε κινητοποιήσεις ( www.lemonde.fr/en 12/12/2024 ).
Όπως είχαμε επισημάνει σχετικά «με την αδασμολόγητη εισαγωγή των αγροτικών
και κτηνοτροφικών προϊόντων της Mercosur στην ΕΕ θα πληγεί το εισόδημα των
ευρωπαίων αγροτών καθώς τα προϊόντα της Mercosur μη τηρώντας τα αυστηρά
ευρωπαϊκά πρότυπα (standards) σε σχέση με την περιβαλλοντική προστασία, την
προστασία της υγείας των καταναλωτών και την ευζωία των εκτρεφόμενων ζώων
έχουν χαμηλότερα κόστη παραγωγής και συνακόλουθα χαμηλότερες τιμές πώλησης
με αποτέλεσμα να δημιουργείται έτσι ένας αθέμητος ανταγωνισμός κατά των
ευρωπαϊκών αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων» ( www.notismarias.gr
16/12/2024).
Βεβαίως όλα αυτά απ’ ό,τι φαίνεται είναι πλέον ψιλά γράμματα για τους φωστήρες
των Βρυξελλών καθώς οι πιέσεις των ευρωπαϊκών πολυεθνικών ομίλων για την
εφαρμογή της συμφωνίας ελευθέρου εμπορίου ΕΕ-Mercosur, ενόψει και του
δασμολογικού πολέμου που κήρυξε ο Τραμπ στην ΕΕ, φαίνεται ότι απέδωσαν καθώς
τα οικονομικά τους οφέλη από τη συμφωνία αναμένεται να είναι τεράστια.
Επιπλέον με τη συμφωνία ΕΕ-χωρών Mercosur οι ευρωπαϊκοί επιχειρηματικοί όμιλοι
αποκτούν πλήρη ελευθερία κινήσεων στις εν λόγω χώρες οι οποίες είναι σημαντικές
για τη στήριξη της εφοδιαστικής αλυσίδας της ΕΕ με κρίσιμες πρώτες ύλες καθώς
Αργεντινή και Βολιβία κατέχουν το 43% των παγκόσμιων αποθεμάτων λιθίου που
είναι απαραίτητο για την πράσινη μετάβαση, ενώ η Βραζιλία διαθέτει ένα από τα
μεγαλύτερα αποθέματα κρίσιμων πρώτων υλών στον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων
γραφίτη, μετάλλων σπάνιων γαιών και φωσφορικών πετρωμάτων. Η πρόσβαση σε
αυτά τα αποθέματα εκτιμάται ότι θα βοηθήσει στη διαφοροποίηση των αλυσίδων
εφοδιασμού κρίσιμων πρώτων υλών της Ευρώπης και θα μειώσει την εξάρτηση από
την Κίνα ( www.epc.eu 22/11/2024).
Μάλιστα σύμφωνα με στοιχεία της Κομισιόν, «η ΕΕ είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος
εταίρος της Mercosur στο εμπόριο αγαθών, μετά την Κίνα και μπροστά από τις ΗΠΑ.
Η ΕΕ αντιπροσώπευε το 16,9% του συνολικού εμπορίου της Mercosur το 2023, ενώ
η Mercosur ήταν ο δέκατος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της ΕΕ. Το 2023, οι
εξαγωγές της ΕΕ προς τις τότε τέσσερις χώρες της Mercosur ανήλθαν σε 55,7 δισ.
ευρώ, ενώ οι εξαγωγές της Mercosur στην ΕΕ ανήλθαν συνολικά σε 53,7 δισ. ευρώ»
( https://policy.trade.ec.europa.eu ).
Σύμφωνα με εκτιμήσεις η συμφωνία αναμένεται να δημιουργήσει μια «από τις
μεγαλύτερες ζώνες ελευθέρου εμπορίου στον κόσμο η οποία θα περιλαμβάνει 750
εκατομμύρια ανθρώπους και περίπου το ένα πέμπτo της παγκόσμιας οικονομίας»
( https://gr.euronews.com 25/11/2024).
Έτσι ο ανταγωνισμός ΕΕ-ΗΠΑ-Κίνας για τη μεγάλη αγορά των χωρών της Mercosur
χτυπάει πλέον κόκκινο. Πολύ δε περισσότερο καθώς ενώ για το 2023 το συνολικό
διμερές εμπόριο της ΕΕ με όλες τις χώρες του Mercosur ανήλθε στα 109,4 δισ. ευρώ,
το ίδιο έτος μόνο το διμερές εμπόριο Κίνας-Βραζιλίας είχε φτάσει τα 157,6 δισ.
δολάρια ( www.globaltimes.cn 17/11/2024).
Χαρακτηριστική άλλωστε ήταν και η δήλωση της φον ντερ Λάιεν κατά την υπογραφή
της συμφωνίας ΕΕ-Mercosur τον Δεκέμβρη του 2024 όπου επισήμανε ότι η
συμφωνία «θα επιτρέψει στις επιχειρήσεις της ΕΕ να εξοικονομήσουν ετησίως
εξαγωγικούς δασμούς ύψους 4 δισ. ευρώ» ( https://ec.europa.eu 6/12/2024).
Σε άρθρο μας στα τέλη Φεβρουαρίου 2025 είχαμε εκτιμήσει ότι «η εκλογή Τραμπ και
η απόφασή του να επιβάλει δασμούς στα προϊόντα που εισάγονται στις ΗΠΑ
ανεξαρτήτως χώρας προέλευσης μοιραία έφερε ακόμη πιο κοντά τις ηγεσίες της ΕΕ
και της Mercosur» ( www.notismarias.gr 24/2/2024).
Για τον λόγο αυτός άλλωστε μιλώντας στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού
Κοινοβουλίου στις 13 Φεβρουαρίου 2025 εκ μέρους της Κομισιόν ο Επίτροπος
Maros Sefcovic και αναφερόμενος στη συμφωνία ΕΕ-Mercosur επισήμανε ότι σε μια
εποχή που «η παλαιά παγκόσμια τάξη πραγμάτων στο παγκόσμιο εμπόριο κλονίζεται,
είναι πιο σημαντικό από ποτέ να αναπτυχθεί αυτό το δίκτυο συμφωνιών ελεύθερου
εμπορίου» ( www.europarl.europa.eu 13/2/2025). Και όλα αυτά προκειμένου η ΕΕ
αφενός μεν να αποφύγει τον κίνδυνο μέσω της διαφοροποίησης του εμπορίου και
αφετέρου να διασφαλίσει τη μακροπρόθεσμη βιομηχανική ανταγωνιστικότητά της.
Απ΄ όλα τα παραπάνω λοιπόν καθίσταται σαφές ότι προκειμένου οι διάφοροι
ευρωπαϊκοί πολυεθνικοί όμιλοι «να ρεφάρουν» ενόψει της επικείμενης «χασούρας
τους» λόγω των δασμών του Τραμπ, οι Βρυξέλλες έχουν κάνει πλέον την επιλογή
τους η οποία δεν άλλη από το να θυσιάσουν τα συμφέροντα των ευρωπαίων αγροτών,
κτηνοτρόφων και καταναλωτών για άλλη μια φορά χάριν της αύξησης της
κερδοφορίας των ευρωπαϊκών πολυεθνικών και της ανάγκης για διείσδυσή τους στις
χώρες της Mercosur όπου αναμένεται να ανταγωνιστούν με τους αμερικανικούς και
κινεζικούς επιχειρηματικούς οικονομικούς ομίλους.
