Του Δρ. Ευριπίδη Στ. Στυλιανίδη
Βουλευτή Ροδόπης- πρώην Υπουργού Παιδείας,
Αναπληρωτή Καθηγητή Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου
Η Παιδεία είναι ευρύτερη και φυσικά ανώτερη έννοια από την εκπαίδευση, την κατάρτιση ή τη δια βίου μάθηση, διότι η Εθνική Παιδεία δεν στοχεύει μόνο στην ανάπτυξη δεξιοτήτων ή στη μεταλαμπάδευση γνώσεων, αλλά στη διαμόρφωση αξιών και τη εδραίωση αρχών που συνιστούν το σκληρό πυρήνα της εθνικής και πολιτιστικής μας ταυτότητας. Αυτό άλλωστε κατοχυρώνεται και στο Ελληνικό Σύνταγμα.
Ζούμε σε μια εποχή που την εμπειρία τη διαδέχεται η γνώση και σταδιακά τη γνώση την αντικαθιστά η πληροφορία. Αυτό καθίσταται κρίσιμο στοιχείο μετά την κυριαρχία της παγκοσμιοποίησης που επιδιώκει συστηματικά να επιβάλει το φαινόμενο του McDonaldnisation, δηλαδή την κλωνοποίηση των πολιτισμών, την ομογενοποίηση και εντέλει την ισοπέδωση των εθνικών ταυτοτήτων. Σε αυτή τη λογική αντιδρά μια σύγχρονη παιδεία αξιών που προστατεύει τον πλούτο της πολιτιστικής πολυμορφίας και της εθνικής ιδιαιτερότητας, χωρίς να οδηγεί στον εθνοαπομονωτισμό. Αντίθετα προάγει τη συνεργασία μεταξύ των πολιτισμών και όχι τη συγχώνευση ή την κατάργηση τους καθώς και τη δημιουργία μιας Κοινότητας Αξιών.
Επί της ουσίας μια σύγχρονη εθνική και ευρωπαϊκή εκπαίδευση έχει ως στόχο μια ολοκληρωμένη Εθνική και Ευρωπαϊκή Παιδεία.
Πέραν όμως του υψηλού στόχου της Παιδείας, ποια άλλη είναι η παράλληλη και σημαντική αποστολή μιας σύγχρονης εκπαίδευσης, ώστε αξιοποιώντας την πληροφόρηση να είναι χρήσιμη στη νέα γενιά και όχι μόνο; Είναι η προετοιμασία της νέας γενιάς, ώστε δίδοντας την ανάλογη ενημέρωση για τα επαγγέλματα του μέλλοντος και καλλιεργώντας τις αντίστοιχες δεξιότητες να διευκολύνει την πλήρη ένταξη της στην αγορά εργασίας.
Στην Ελλάδα στη Θεσσαλονίκη βρίσκεται η έδρα του CEDEFOP, του Ευρωπαικού Οργανισμού για τον επαγγελματικό προσανατολισμό και τη διερεύνηση των επαγγελμάτων του μέλλοντος. Πόσο όμως αξιοποιεί αυτή τη δυνατότητα για να δημιουργήσει τις ειδικότητες αιχμής στα Πανεπιστήμια της και να κατευθύνει τη νεολαία σε αυτά μέσα από την εκπαίδευση η Χώρα μας;
Είναι αδιανόητο την ώρα που η Ελλάδα είναι η πρώτη παγκόσμια ναυτική δύναμη να μη διαθέτει Πανεπιστήμιο Ναυτοσύνης. Είμαστε ένας από τους πιο δυναμικούς διεθνείς τουριστικούς προορισμούς, χωρίς όμως ακόμα να έχουμε αναπτύξει ένα σύγχρονο Τουριστικό Πανεπιστήμιο, όπως η Ελβετία. Διαθέτουμε απίστευτες δυνατότητες λόγω νερών, κάμπων και μικροκλίματος να οργανώσουμε αγροτικές και κτηνοτροφικές παραγωγές ή λόγω θάλασσας ιχθυοκαλλιέργειες ή αλιευτική ιχθυοπανίδα διαθέτουμε όμως υποβαθμισμένες σχολές ιχθυολογίας. Έχουμε πλούσιο εξειδικευμένο και διεθνοποιημένο επιστημονικό δυναμικό κατάλληλο να εκπαιδεύσει τους νέους στην τεχνητή νοημοσύνη, στα robotics, στο metaverse και σε άλλες σύγχρονες τεχνολογίες χωρίς όμως αυτά να συνδέονται συχνά με την αγορά και τη βιομηχανία. Παρόλα αυτά τα Ελληνικά Πανεπιστήμια συνεχίζουν να παράγουν υπερβολικούς αριθμούς πτυχιούχων σε κλασικούς συνήθως κορεσμένους κλάδους που μαθηματικά θα οδηγηθούν σε μεγάλο ποσοστό στην ανεργία ή την ετεροαπασχόληση.
Το μάθημα του σχολικού επαγγελματικού προσανατολισμού παραμένει υποβαθμισμένο, ενώ τα τέστ αυτογνωσίας και δεξιοτήτων είναι κατά κανόνα προνόμιο μόνο των ιδιωτικών ή γνωστών σχολείων των μεγάλων αστικών κέντρων. Δεν δημιουργούνται ούτε προβάλλονται εγκαίρως στους νέους σύγχρονα επιτυχημένα επαγγελματικά πρότυπα που να τους προσανατολίζουν σε ειδικότητες αιχμής. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι επιλογές καρριέρας οδηγούν σε κορεσμένα επαγγέλματα αγνοώντας τα επαγγέλματα του μέλλοντος. Όλοι θέλουν να γίνουν γιατροί, δικηγόροι, μηχανικοί και οικονομολόγοι πιθανότατα κατοχυρώνοντας μια θέση στη λίστα των μελλοντικών ανέργων ή χειρότερα των δυστυχισμένων εργαζόμενων που δεν τους ικανοποιεί το πραγματικό περιεχόμενο της δουλειάς τους, γιατί το διάλεξαν τυχαία ή τους οδήγησε σε αυτό ένα περίπλοκο μηχανογραφικό.
Συμπερασματικά καθίσταται αναγκαία η μετεξέλιξη του εκπαιδευτικού συστήματος ως προς την επιλογή προσανατολισμού, ώστε ο αριθμός των εισακτέων ανά Πανεπιστήμιο και ειδικότητα να δημιουργεί πραγματικές επαγγελματικές προοπτικές απασχόλησης στην Ελληνική ή τη διεθνή αγορά. Στις επιλογές των μαθητών είναι επικίνδυνο να είναι κριτήριο η μόδα, η παρέα ή η πόλη για φοιτητική ζωή και όχι το επάγγελμα ή η επιστήμη του μέλλοντος που θα τους καταστήσει πιο έτοιμους να πετύχουν επαγγελματικά και άρα πιο ευτυχισμένους.
Η συνταγή επιτυχίας ενός εκπαιδευτικού συστήματος είναι η παροχή μιας ολοκληρωμένης παιδείας που δημιουργεί συνειδήσεις, με μια όμως ολοκληρωμένη εκπαίδευση που δημιουργεί τις ευκαιρίες ένταξης στην ανταγωνιστική τοπική, εθνική ή παγκόσμια αγορά.
