Toυ Κωνσταντίνου Βέργου*
Η παγκόσμια οικονομία συνεχίζει, με μικρά διαλλείματα, την ανάπτυξη της. Πρωταγωνιστής η Αμερικάνικη οικονομία που έκλεισε με ισχυρή ετησιοποιημένη ανάπτυξη 3,3%, λόγω πολύ μικρότερης επιβράδυνσης. Οι ισχυροί αυτοί ρυθμοί σημαίνουν ότι η ανεργία στις ΗΠΑ θα συνεχίσει να μειώνεται, από τα ήδη χαμηλά επίπεδα του 3,7%, επίπεδα ανεργίας τριβής, δηλαδή ουσιαστικά μηδενικής ανεργίας. Ήδη προστέθηκαν 0,35 εκατομμύρια θέσεις εργασίας στον μη αγροτικό τομέα των ΗΠΑ, που αποτελούν επίπεδα ρεκόρ. Η ανάπτυξη αυτή φαίνεται να συνεχίζεται και από νέα επικαιροποιημένα στοιχεία που αφορούν τη βιομηχανική παραγωγή, όπως του Federal Reserve Bank της Φιλαδέλφειας, που δείχνουν απότομη ανάκαμψη παραγωγής. Τα καλά αυτά νέα επιτρέπουν ισχυρή αγορά εργασίας, συνέχιση της ανόδου της ζήτησης για προϊόντα τεχνολογίας, για τις μετοχές των εταιριών αυτών, αλλά και των κρυπτονομισμάτων. Πολλοί αναλυτές σημειώνουν με νόημα ότι το 2024 είναι έτος εκλογών, και ο πρόεδρος Τζό Μπάιντεν δεν θα επέτρεπε μια αρνητική εξέλιξη που θα μπορούσε να ανατρέψει την εικόνα του για την πορεία της οικονομίας και να του στερήσει έτσι την νίκη. Αυτή η άποψη στηρίζεται στο ότι ιστορικά τα νομισματικά εργαλεία των Δημοκρατικών προέδρων των ΗΠΑ, η σωστότερα του κράτους κατά τη διάρκεια της θητείας τους, έχουν χρησιμοποιηθεί με επιτυχία. Από την άλλη πλευρά υπάρχουν αρνητικές ενδείξεις , ή τουλάχιστον μικτές, σε σειρά άλλων σημαντικών οικονομιών όπως της Βρετανίας, αλλά και της Ιαπωνίας όπως και της Κίνας. Η κατάρρευση της Ιαπωνίας στην 4η οικονομική θέση παγκοσμίως, κάτω από τη Γερμανία, αλλά και η ταυτόχρονη έξαρση της κρίσης των ακινήτων στην Κίνα, αποτελούν ένδειξη ότι η Ασία αρχίζει να εμφανίζει σημάδια αδυναμίας, ενώ στη Βρετανία λαθεμένες αποφάσεις στην αγορά ακινήτων οδηγούν σε πτώση κατά 60% της κατασκευής νέων ακίνητων από δήμους, με συνακολούθα αρνητικές επιπτώσεις στην αγορά εργασίας και το ΑΕΠ.
Ειδικά η κρίση στον κατασκευαστικό τομέα της Κίνας δεν πρέπει να προσπεραστεί επιπόλαια για πολλούς λόγους. Πρώτον η κρίση δεν είναι επιφανειακή καθώς έχει ξεκινήσει εδώ και 4 έτη και έχει γίνει ανεξέλεγκτη πλέον. Η τυπική πλέον απόφαση δικαστηρίου του Χόνγκ Κονγκ εναντίον του χρεοκοπημένου γίγαντα Εβεργκράντε, αποτελεί ορόσημο, καθώς είναι μια σπάνια κίνηση και αναμφίβολα έχει πολιτική στήριξη. Δεύτερον, ο κατασκευαστικός κλάδος είναι σημαντικός για το ΑΕΠ ακόμη και μιας χώρας τόσο ελεγχόμενης σαν εκείνη της Κίνας. Τρίτον, η κρίση έχει παγκόσμια επίπτωση λόγω καταρχήν του σημερινού μεγέθους της Κινεζικής οικονομίας στο παγκόσμιο ΑΕΠ, που είναι μεγαλύτερη από όση εκείνη της Γερμανίας, Ιαπωνίας, Αγγλίας, Γαλλίας, Ρωσίας, Καναδά και Ιταλίας μαζί, καθώς η Κίνα έχει πλέον το 18% του παγκόσμιου ΑΕΠ σε ονομαστική βάση! Η Κίνα επιπλέον είναι ο σημαντικότερος καταναλωτής προϊόντων πλέον παγκοσμίως και όχι μόνο παραγωγός, πραγματοποιώντας το 40% της παγκόσμιας κατανάλωσης των μεγαλύτερων εταιριών, Ευρωπαϊκών και Αμερικανικών. Από την άλλη πλευρά, θετικό είναι το γεγονός ότι η χώρα έχει μια ηγεσία αποφασισμένη να αντιμετωπίσει το πρόβλημα.
Ακριβώς επειδή οι βασικές οικονομίες πλην ΗΠΑ, βρίσκονται σε κλυδωνισμούς (ήταν η Γερμανία, αλλά η κρίση φαίνεται να ακουμπάει πλέον Ιαπωνία, Κίνα, Βρετανία κλπ.) , υπάρχει ο κίνδυνος περαιτέρω ενίσχυσης του δολαρίου και νομισματικών ανισορροπιών σε περιφερειακές οικονομίες.
Το εντυπωσιακό όμως, είναι ότι καθώς είναι φέτος έτος εκλογών όχι μόνο σε ΗΠΑ αλλά και σε άλλες μεγάλες οικονομίες, όπως ΕΕ, Ρωσία και Αγγλία, έχουμε ένα μοναδικό κατά τα τελευταία έτη φαινόμενο υψηλής πολιτικής αστάθειας σε παγκόσμιο επίπεδο. Ανάλογα με το ποιος θα κερδίσει σε ΗΠΑ, Αγγλία, ΕΕ κλπ, θα καθοριστούν οι πολιτικές και οικονομικές προτεραιότητες, αλλά και πλέον πιθανότατα θα αρχίσουν σταδιακά να εφαρμόζονται πιο περιοριστικές πολιτικές σε μισθούς κλπ. που μεταθέτουν την όποια κρίση στο τέλος του 2024, επιτρέποντας στο 2024 να είναι μια σχετικά καλή χρηματιστηριακά χρόνια, ως το καλοκαίρι.
*Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Μεγάλη Βρετανία
