Σαφείς προειδοποιήσεις λίγο πριν έρθει η «καταιγίδα» των επιπτώσεων από τον εν εξελίξει εμπορικό πόλεμο που έχει ξεσπάσει λόγω των δασμών Τραμπ απευθύνει το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή στη νέα του τριμηνιαία έκθεση για την ελληνική οικονομία.
Παράλληλα, ο επικεφαλής του Γραφείου Ιωάννης Τσουκαλάς έκλεισε κάθε παράθυρο για νέες παροχές, πέραν αυτών που έχει προαναγγείλει ήδη η κυβέρνηση, δηλαδή μειώσεις φόρων και ασφαλιστικών εισφορών, βάζοντας στον «πάγο» κάθε συζήτηση για επαναφορά του 13ου και του 14ου μισθού στο Δημόσιο.
Το Γραφείο Προϋπολογισμού τελειώνει και το κυβερνητικό αφήγημα πως η χώρα θα βγει κερδισμένη δημοσιονομικά από τη ρήτρα διαφυγής που συζητά η Κομισιόν, με φόντο τις αμυντικές δαπάνες. Οπως αναφέρει, αυτή η διαδικασία δεν δημιουργεί δημοσιονομικό χώρο, εκτός κι αν η Ελλάδα θελήσει ν’ αυξήσει τις αμυντικές της δαπάνες από το 3% του ΑΕΠ, όπως σημείωσε χαρακτηριστικά ο κ. Τσουκαλάς.
Με φόντο αυτή την εκτίμηση το μόνο που μπορεί να περιμένει φέτος το οικονομικό επιτελείο είναι μια σημαντική αύξηση των φορολογικών εσόδων από το μέτωπο της φοροδιαφυγής, όπως συνέβη πέρυσι κατά 2 δισ. ευρώ. Τα όποια φετινά έξτρα έσοδα από τη φοροδιαφυγή, τα οποία δεν έχουν εγγραφεί στον Προϋπολογισμό, θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν νέες παρεμβάσεις για την οικονομία. Υπενθυμίζεται πως μέχρι και πριν από μερικές εβδομάδες το υπουργείο Οικονομικών άφησε να διαρρεύσει πως το όφελος από τη ρήτρα διαφυγής θα μπορούσε να φτάσει ακόμα και το 1 δισ. ευρώ.
Πέρα από αυτό το Γραφείο επισημαίνει πως η παγκόσμια οικονομία κλυδωνίζεται εξαιτίας της εντεινόμενης γεωπολιτικής και οικονομικής αβεβαιότητας που πηγάζει από τον φόβο ενός απρόβλεπτου εμπορικού πολέμου μεταξύ ΗΠΑ, Ε.Ε. και Κίνας. Μια ενδεχόμενη ειρηνευτική συμφωνία στην Ουκρανία θα αφαιρούσε μια σημαντική πηγή παγκόσμιας γεωπολιτικής και οικονομικής αβεβαιότητας και συνακόλουθα θα αποτελούσε παράγοντα που θα συνεισφέρει θετικά στη μελλοντική ανάπτυξη στην Ευρώπη και κατ’ επέκταση και στη χώρα μας.
Οι προστατευτικές πολιτικές και οι δασμοί απειλούν το παγκόσμιο εμπόριο, ενώ οι γεωπολιτικές εντάσεις επιβαρύνουν τις εφοδιαστικές αλυσίδες, ενισχύοντας τον πληθωρισμό. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε, στο πλαίσιο της ενίσχυσης της αμυντικής αυτονομίας της Ε.Ε., σε ένα πακέτο αμυντικών δαπανών ύψους 800 δισ. ευρώ σε βάθος τετραετίας που θα χρηματοδοτηθεί με 150 δισ. ευρώ από ευρωπαϊκό δανεισμό μέσω του εργαλείου SAFE, και τους εθνικούς προϋπολογισμούς με την ευελιξία που θα δοθεί με την ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής.
Πληθωρισμός
Οσον αφορά τον πληθωρισμό, το Γραφείο Προϋπολογισμού εκτιμά πως θα αγγίξει φέτος το 2,5%, παραμένοντας υψηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Παρά την αποκλιμάκωση του πληθωρισμού στα τρόφιμα, μεγάλο «πονοκέφαλο» αποτελούν οι τεράστιες αυξήσεις στα ενοίκια, που ροκανίζουν το εισόδημα των πολιτών.
Είναι χαρακτηριστικό πως παρά την αύξηση του κατώτατου μισθού τον περασμένο χρόνο, που με βάση τα μοντέλα ανάλυσης του οικονομικού επιτελείου έχουν έμμεσες επιπτώσεις και στους υπόλοιπους μισθούς, ιδιωτική κατανάλωση παρουσίασε μικρή επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης καταγράφοντας 0,8% ετησίως για το τέταρτο τρίμηνο του 2024. Με βάση τις εκτιμήσεις του Γραφείου, η χώρα μας δεν θα αποφύγει και μια αύξηση των πληθωριστικών πιέσεων που θα ασκηθούν σε διεθνές επίπεδο λόγω του εν εξελίξει εμπορικού πολέμου.
Οι επιπτώσεις του εμπορικού πολέμου για την Ελλάδα
Σύμφωνα με την έκθεση, οι αρνητικές επιπτώσεις των δασμών Τραμπ και του εμπορικού πολέμου είναι οι εξής:
- Ο κλιμακούμενος εμπορικός πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ και Ε.Ε. θα επιβραδύνει την ανάπτυξη της ευρωζώνης, με αρνητικές συνέπειες για τη δυναμική ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.
- Η πρωτόγνωρη οικονομική αβεβαιότητα, που πηγάζει από το νέο καθεστώς οικονομικής πολιτικής των ΗΠΑ, μπορεί να μειώσει την εμπιστοσύνη καταναλωτών και επιχειρήσεων στις προοπτικές της ευρωπαϊκής οικονομίας, όπως και την ανάληψη επενδυτικού ρίσκου, με δυσμενείς συνέπειες για τις ελληνικές εξαγωγές, την κατανάλωση και τις επενδύσεις.
- Λαμβάνοντας υπόψη την κόπωση του ρυθμού αύξησης των επενδύσεων για το 2024, πιθανές καθυστερήσεις στην εκτέλεση επενδυτικών έργων του Ταμείου Ανάκαμψης θα μπορούσαν να επιβραδύνουν την αναπτυξιακή δυναμική για το 2025.
- Ο παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος που ξεσπά ενδέχεται να αυξήσει σημαντικά τις διακυμάνσεις στις τιμές ενέργειας, πρώτων υλών και συνολικά το κόστος της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας, πυροδοτώντας ένα νέο κύμα πληθωρισμού, με αρνητικές συνέπειες για το διαθέσιμο εισόδημα, την κατανάλωση, αλλά και την προοπτική απόσυρσης της νομισματικής σύσφιγξης.
- Η επιβολή δασμών από τις ΗΠΑ στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου ενδέχεται να οδηγήσει σε ανακατεύθυνση των εμπορικών ροών αυτών των μετάλλων (και προϊόντων αυτών) προς την Ευρώπη. Εάν δεν αντιμετωπιστεί από την E.E. με ανάλογη πολιτική δασμολογικής προστασίας, αυτό το γεγονός μπορεί να προκαλέσει πλήγμα στην ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών (και ελληνικών) επιχειρήσεων χάλυβα και αλουμινίου, με επιπτώσεις στην ανάπτυξη.
Σε αυτό το ιδιαίτερα ρευστό γεωπολιτικό και οικονομικό περιβάλλον, το γραφείο αξιολογεί ως πρώτη προτεραιότητα τη συνέχιση της ταχείας μείωσης του δημόσιου χρέους, που ενισχύει την εκλαμβανόμενη αξιοπιστία της οικονομικής πολιτικής (ένας παράγοντας που οδήγησε στις πρόσφατες αναβαθμίσεις από τους οίκους αξιολόγησης ήταν η πορεία του δημόσιου χρέους).
