Του Ιωάννη Χρ. Ιακωβίδη *
Ζούμε σε μια εποχή παρακμής και κρίσεως των παραδοσιακών αξιών με τις οποίες γαλουχήθηκαν γενεές γενεών. Η αγάπη προς την πατρίδα χωρίς να υποτιμάται η καταγωγή άλλων ανθρώπων θεωρείται ακροδεξιά υπερβολή, τα βιολογικά φύλα, άρρεν και θήλυ, βάλλονται και επιχειρείται να επιβληθεί ως κανονικότητα η ύπαρξη περισσότερων φυλετικών ταυτοτήτων(ΛΟΑΤΚΙ). Η Ορθοδοξία δέχεται επιθέσεις και καταβάλλονται προσπάθειες, φέρ΄ ειπείν, του χωρισμού Κράτους και Εκκλησίας ενώ γίνονται και προτάσεις για την αποκαθήλωση των θρησκευτικών εικόνων από τις αίθουσες των δικαστηρίων , των νοσοκομείων και των θαλάμων των νοσοκομείων. Αυτή η διαδικασία εκκοσμικεύσεως και ο μηδενισμός αποτελούν βασικούς παράγοντες για την επέλαση του φανατικού Ισλάμ κατά της Ευρώπης.
Κατά τον Αλέξανδρο Σακελλαρίου, το ζήτημα της εκκοσμίκευσης του σχολείου αποτελεί ουσιώδη παράμετρο της συζήτησης για την εκκοσμίκευση του κράτους και των σχέσεών του με την Εκκλησία . Οι συζητήσεις και οι αντιπαραθέσεις στρέφονται σε τρία βασικά θέματα : την προσευχή, τον εκκλησιασμό και τα θρησκευτικά, ενώ δεν πρέπει να αποσιωπάται το γεγονός της διανομής θρησκευτικών φυλλαδίων ή βιβλίων- αποκλειστικά της επικρατούσας θρησκείας- στα σχολεία.
Στο πλαίσιο αυτής της θεώρησης, το σχολείο, όπως και το κράτος, επιβάλλεται να είναι ουδέτερο θρησκευτικά, ανεξαρτήτως του τρόπου δράσης της κοινωνίας. Αυτό βεβαίως δεν συνεπάγεται ότι το σχολείο θα προωθεί την αθεΐα και τον κοσμικισμό και ότι η πίστη του κάθε ανθρώπου δεν θα καθίσταται σεβαστή. Στις αποφάσεις του ΣτΕ διαπιστώνεται και μία θετική πτυχή μέσω της αναφοράς στη διδασκαλία ενός παράλληλου ισότιμου μαθήματος , εφόσον εξασφαλισθεί ένας σημαντικός αριθμός απαλλασσόμενων μαθητών, όπου τα παιδιά θα αποκτούν επιστημονικές γνώσεις, ιστορικές και πολιτισμικές αναλόγως της ηλικίας τους , με αναφορές και στο ορθόδοξο χριστιανικό δόγμα, « μακράν του ομολογιακού και κατηχητικού χαρακτήρα». Έτσι, θα καταστεί πράξη το κοσμικό σχολείο , θα δημιουργηθεί πραγματική θρησκευτική συνείδηση και θα επικρατήσει η γνώση .( « Το σχολείο πρέπει να είναι ουδέτερο θρησκευτικά» )
Η Πανελλήνια Ένωση Θεολόγων (ΠΕΘ), ήδη από τον Ιούλιο του 2024, υπογράμμισε με επιστολή της στην ηγεσία του υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, στον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμο και σε όλη την Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος, το πρόβλημα της μη αποτελεσματικής διδασκαλίας, σήμερα, του μαθήματος των Θρησκευτικών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση.
Σε επιστημονική έρευνα εκ μέρους της Πανελλήνιας Ένωσης Θεολόγων, την οποία διεξήγαγαν το 2022 ειδικοί επιστήμονες με την αποστολή περίπου 1.000 ερωτηματολογίων σε γονείς μαθητών- πρόσφατα αποφοίτων των δημοτικών σχολείων- προέκυψαν ως συμπεράσματα αφενός η μη κανονική διδασκαλία του μαθήματος των θρησκευτικών στη στοιχειώδη εκπαίδευση βάσει του ελληνικού Συντάγματος , του Προγράμματος Σπουδών, του ισχύοντος εκπαιδευτικού νόμου, 1566/85 και των αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας (2019) και αφετέρου οι γονείς, σε ποσοστό άνω του 80% , επεσήμαναν τον ανεπαρκή τρόπο διδασκαλίας του μαθήματος.
Σύμφωνα με τον νόμο, προβλέπεται η παροχή μιας ολοκληρωμένης ορθόδοξης αγωγής. Για την ανάπτυξη της θρησκευτικής συνειδήσεως των μαθητών και μαθητριών των δημοτικών σχολείων, η ΠΕΘ θεωρεί επιτακτική την ανάγκη να αναλάβουν τη διδασκαλία αυτού του μαθήματος θεολόγοι καθηγητές.
Υπογραμμίζει ακόμη ότι δεν απασχολεί ιθύνοντες του Υπουργείου Παιδείας που κάποιοι δάσκαλοι καταργούν εμπράκτως τη διδασκαλία του μαθήματος στο καθημερινό πρόγραμμα της τάξεως και μάλιστα αυτεπαγγέλτως , αυθαιρέτως και άνευ ελέγχου. Η απαξίωση αυτή σταδιακά συντελεί στον θρησκευτικό αναλφαβητισμό των παιδιών και στην αποχριστιανοποίησή τους.
Κατά την ΠΕΘ, τα παιδιά στο δημοτικό πρέπει να αποκτήσουν τις «προβλεπόμενες γνώσεις και τα βιώματα ως προς τη χριστιανική διδασκαλία και ζωή: για τον Ιησού Χριστό, την Παναγία, τους Αγίους, τα Μυστήρια κ.α.». Επιπλέον δεν αρκεί το πτυχίο του Παιδαγωγικού Τμήματος και οφείλουν οι δασκάλες και οι δάσκαλοι να είναι κάτοχοι σχετικής βεβαιώσεως επάρκειας – σε επιστημονικό επίπεδο- του αντικειμένου της Θεολογίας, όπως συμβαίνει σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη. ( «Τα θρησκευτικά πρέπει να διδάσκονται και στα δημοτικά από θεολόγους.(…)»
Το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων αποφάσισε τον Ιούλιο του 2024 ότι όποιοι μαθητές απαλλάσσονται από τα Θρησκευτικά θα διδάσκονται Ηθική και προέβη σε ενέργειες για να καταρτισθεί το πρόγραμμα σπουδών και να συγγραφούν βιβλία . Αναμένεται ότι θα αυξηθούν οι αιτήσεις για απαλλαγή εκ μέρους γονέων μαθητών οι οποίοι δεν είναι Ορθόδοξοι Χριστιανοί ( π.χ. άθρησκοι, άθεοι , ετερόδοξοι, αγνωστικιστές και αλλόθρησκοι) λόγω της θεσμοθετήσεως του νέου μαθήματος.
Το μάθημα θα διδάσκεται στα έτη και τις ώρες διδασκαλίας των Θρησκευτικών από την Γ΄ Δημοτικού μέχρι την Γ΄ Λυκείου, τουλάχιστον σε 10 μαθητές ανά μία τάξη και θα αναφέρεται σε ηθικές αξίες , το δε περιεχόμενό του θα στηρίζεται σε ανάλογες περιπτώσεις του εξωτερικού. Παρόλο που δεν έχει διευκρινιστεί , διδάσκοντες θα μπορούσαν να είναι φιλόλογοι, θεολόγοι και κοινωνικοί ανθρωπολόγοι. Σήμερα, όσοι μαθητές απαλλάσσονται από τα θρησκευτικά, εάν δεν παραμένουν στο προαύλιο , έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθούν μάθημα σε κάποιο άλλο τμήμα. «Αυτό πρακτικά σημαίνει πως δεν κάνουν τίποτε». (Απόστολος Λακασάς, « Μάθημα Ηθικής για όσα παιδιά δεν διδάσκονται Θρησκευτικά»)
Αφορμή για τη συγγραφή αυτού του κειμένου αποτέλεσε το άρθρο « Αναλφάβητα στα Θρησκευτικά μένουν τα Ελληνόπουλα στο δημοτικό σχολείο « που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Ορθόδοξη Αλήθεια», στις 6 Απριλίου 2025 , στην οποία περιλαμβάνεται επιστολή που απηύθυνε η ΠΕΘ στη νέα Υπουργό Παιδείας , Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, Σοφία Ζαχαράκη, στον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμο και στους Ιεράρχες, « ζητώντας να ανατεθεί σε θεολόγους καθηγητές η διδασκαλία των Θρησκευτικών στα δημοτικά σχολεία». Επαναλαμβάνονται τα επιχειρήματα , όπως έχουν παρατεθεί πιο πάνω. Την επιστολή υπογράφουν οι Ηρακλής Ρεράκης, πρόεδρος της ΠΕΘ, Ομότιμος καθηγητής Παιδαγωγικής -Χριστιανικής Παιδαγωγικής της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και Σταύρος Αβαγιάννης , γενικός γραμματέας της ΠΕΘ, Δρ Θεολογίας του Ε.Κ.Π.Α.
Ομολογώ ότι μού άρεσαν τα θρησκευτικά στο σχολείο (1962-1974) και θυμάμαι ότι στη Β΄ Γυμνασίου είχαμε διδαχθεί και κάποια απολυτίκια. Μέχρι και την Δ΄ Γυμνασίου ήθελα να σπουδάσω Θεολογία. Στις Ε΄ και Στ ΄τάξεις του Παγκυπρίου Γυμνασίου Αρρένων Κύκκου η διδασκαλία των αειμνήστων φιλολόγων μου, Δημητρίου Ευαγγελίδη εκ Κωνσταντινουπόλεως και Κυριάκου Σάββα , καθώς και του δρος Γιώργου Κιτρομηλίδη, έστρεψε το ενδιαφέρον μου στο μεγάλο μου πάθος που είναι η ελληνική Ιστορία και Φιλολογία.
Ολοκληρώνω με ένα απόσπασμα από άρθρο που με εκφράζει απόλυτα: «(…)Εκπλήσσει η φοβία και η διστακτικότητα με την οποία θρησκευτικοί (χριστιανικοί) και πολιτικοί φορείς αντιμετωπίζουν το ζήτημα των Θρησκευτικών. Η κυριαρχία της “πολιτικής ορθότητας” φαίνεται να παραλύει τη λογική και να παραμερίζει τα προφανή και αυτονόητα. Αλλά και η Δεξιά και η Αριστερά είναι τέκνα του Δυτικού πολιτισμού. Γιατί διστάζουν λοιπόν, όσοι επικαλούνται τις αξίες του, να αντιτάξουν στην ανερμάτιστη πολιτική της “πολυπολιτισμικότητας”, την αναγκαιότητα της υποχρεωτικής διδασκαλίας των θρησκευτικών (και κυριότατα του Χριστιανισμού) στα ελληνικά σχολεία».( Νίκος Χαλαζιάς)
Βλ. ενδεικτικά τα:
-« Αναλφάβητα στα θρησκευτικά μένουν τα Ελληνόπουλα στο δημοτικό σχολείο», στην εφημερίδα «Ορθόδοξη Αλήθεια», 6 Απριλίου 2025
–Εκκλησία και Εκκοσμίκευση, συλλογικό έργο, Αθήνα: Μυριόβιβλος, β΄έκδ., 2004
-«Η αξία του μαθήματος των θρησκευτικών στα σχολεία διαχρονικά», στο https://www.orthodoxianewsagency.gr , 14 Φεβ 2025
-Καρυάμης Σωτ. Αθανάσιος, πρωτοπρεσβύτερος , Εκφάνσεις Πολιτειοκρατίας: οι ωμές επεμβάσεις της Πολιτείας στις εκλογές των Προκαθημένων της Εκκλησίας της Ελλάδος( 1833-1974), πρόλογος: Παναγιωτόπουλος Αντ. Ιωάννης, Αθήνα: Ηρόδοτος, Σεπτέμβριος 2020
-Κοροβίνης Ευάγγελος, «O κοσμικισμός και το Ισλάμ», στο https://antifono.gr , 12 Νοε 2020
– Λακασάς Απόστολος, « Μάθημα Ηθικής για όσα παιδιά δεν διδάσκονται Θρησκευτικά», στο https://www.kathimerini.gr, 19 Ιουλ 2024
-Μεταλληνός Δ. Γεώργιος, πρωτοπρεσβύτερος, Ελληνισμός μετέωρος. Η Ρωμαίικη ιδέα και το όραμα της Ευρώπης, Αθήνα: Αποστολή Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος, β΄ έκδ., 1999
–Murray Douglas, Η Ευρώπη αυτοκτονεί. Μετανάστευση, Ταυτότητα, Ισλάμ, Αθήνα: Liberal Books, 2019
-Ρεράκης Ηρακλής, « Η παιδαγωγική αποστολή της Εθνικής Πινακοθήκης», στην εφημερίδα « Ορθόδοξη Αλήθεια», 23 Μαρτίου 2025
-Του ιδίου, « Γιατί πρέπει να μπουν Θεολόγοι στα δημοτικά», στην εφημερίδα, « Ορθόδοξη Αλήθεια», 19 Απριλίου 2025
-Σέργιος Κ. Δημήτρης, Ο μετασοβιετικός « φιλελεύθερος» πόλεμος κατά του Χριστιανισμού, Αθήνα: Νεκτάριος Δ. Παναγόπουλος, 2009
«Τα θρησκευτικά πρέπει να διδάσκονται και στα δημοτικά από θεολόγους», στο https://www.dimokratia.gr,15 Ιουλ 2024: από τον Σωτήρη Λέτσιο
-« Το σχολείο πρέπει να είναι ουδέτερο θρησκευτικά», στο https://www.hlhr.gr 23 Δεκ 2019: του Αλέξανδρου Σακελλαρίου
–Χαλαζιάς Νίκος, «Γιατί πρέπει τα Θρησκευτικά να είναι υποχρεωτικό μάθημα στο σχολείο;», στο https://www.antibaro.gr, 29 Ιουν 2016
*Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, φιλόλογος, ιστορικός , πολιτικός επιστήμων και συγγραφέας
