Του Ιωάννη Χρ. Ιακωβίδη*
Έτη-σταθμοί στην εξόντωση των χριστιανικών πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας: 1915, 1919, 1922. Τότε εξολοθρεύθηκαν μαζικά και εκτοπίστηκαν από τις πανάρχαιες κοιτίδες τους Έλληνες, Αρμένιοι και Ασσύριοι. Ακολούθησαν 1941-1942 και 1942-1943, 1955, 1964 και 1974. Τα εγκλήματα του τουρκικού κράτους συνεχίζονται σε βάρος της ελληνικής μειονότητας της Κωνσταντινούπολης, η οποία εκμηδενίστηκε, και της Κυπριακής Δημοκρατίας, που τελεί σε ημικατοχή και διαρκή απειλή. Η πρώτη Γενοκτονία του 20ού αιώνα διαπράχθηκε εκ μέρους των Νεoτούρκων το 1915 σε βάρος των Αρμενίων . Στο προετοιμαζόμενο αργότερα Ολοκαύτωμα των Εβραίων και την ενδεχόμενη αποδοκιμασία της κοινής γνώμης ο Χίτλερ αντέτεινε: «Ποιος θυμάται σήμερα τη Γενοκτονία των Αρμενίων;»…
Η Γενοκτονία ως όρος διαμορφώθηκε κυρίως διαρκούσης της Δίκης της Νυρεμβέργης το 1945, κατά την οποία δικάστηκε η ηγεσία των χιτλερικών εγκληματιών του πολέμου. Σημαίνει δε τη μεθοδική εξόντωση , μερική ή ολική, χωρίς να συναρτάται με πολεμικές συγκρούσεις. Στην προκειμένη περίπτωση εξοντώθηκαν οι Πόντιοι και οι λοιποί Μικρασιάτες, διότι ήταν Έλληνες και Χριστιανοί .
Η απόφαση για την εξαφάνιση των Ελλήνων και Αρμενίων λήφθηκε το 1911 από το Νεοτουρκικό Κομιτάτο « Ένωση και Πρόοδος» , που ιδρύθηκε το 1908 και εξέφραζε τον τουρκικό εθνικισμό. Εφαρμόστηκε κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου (1914-1918) και ολοκληρώθηκε από τον Μουσταφά Κεμάλ , όταν στις 19 Μαϊου 1919 αποβιβάστηκε στη Σαμψούντα . Σε αυτό το αποτρόπαιο έργο συνετέλεσε ο Τοπάλ Οσμάν . Ανάμεσα στα έτη 1916 – 1923 εξοντώθηκαν , περίπου 350.000 Πόντιοι εκ των 700. 000 του 1913 . Επρόκειτο για «μια γενοκτονία α λα τούρκα», κατά τον Πολυχρόνη Ενεπεκίδη . Κατά το 1914 – 1918 οργανώθηκαν στον Πόντο ανταρτικά σώματα, ενώ μετά την ανακωχή του Μούδρου (1918) στόχος υπήρξε η ίδρυση ανεξάρτητης Δημοκρατίας του Πόντου.
Η τρομοκρατία και οι εξορίες, τα εργατικά τάγματα και οι απαγχονισμοί ανάγκασαν τους Έλληνες του Πόντου να καταφύγουν στις ορεινές περιοχές του και να οργανώσουν αντάρτικο για την προστασία του αμάχου πληθυσμού. Με την επικράτηση του Κεμάλ είχαν δημιουργηθεί στις πόλεις του τα έκτακτα δικαστήρια ανεξαρτησίας, που προέβαιναν σε καταδίκες και εκτελέσεις των ηγετών του ποντιακού ελληνισμού.
Μετά από πολλές δεκαετίες , τον Φεβρουάριο του 1994 η Βουλή των Ελλήνων ψήφισε ομόφωνα την ανακήρυξη της 19ης Μαϊου ως Ημέρας Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων στο μικρασιατικό Πόντο την περίοδο 1916-1923. Η αναγνώριση αυτή δικαίωσε ηθικά τον ποντιακό ελληνισμό και αποκατέστησε τη σύνδεση του σύγχρονου ελληνισμού με την ιστορική του μνήμη.
Στις 16 Δεκεμβρίου του 2007 η Διεθνής Ένωση Ακαδημαϊκών για τη Μελέτη των Γενοκτονιών (International Association of Genocide Scholars – IAGS) επισήμανε σε ψήφισμά της και τα εξής: «η οθωμανική εκστρατεία κατά των χριστιανικών μειονοτήτων της Αυτοκρατορίας μεταξύ 1914 και 1923 αποτέλεσε μια Γενοκτονία εναντίον Αρμενίων, Ασσυρίων και Ελλήνων», ζητώντας από την κυβέρνηση της Τουρκίας «να αναγνωρίσει τις γενοκτονίες ενάντια σε αυτούς τους πληθυσμούς». Το Εθνικό Κοινοβούλιο των Αρμενίων αναγνώρισε στις 24 Μαρτίου του 2015 τη Γενοκτονία των Ελλήνων και των Ασσυρίων από τους Οθωμανούς Τούρκους μεταξύ των ετών 1915 και 1923. Έτσι θανατώθηκαν 750.000 Ασσύριοι, 500.000 Έλληνες και 1,5 εκατομμύριο Αρμένιοι.
Η εξέλιξη των ελληνοτουρκικών σχέσεων έχει αποδείξει διαχρονικά ότι η τουρκική επιθετικότητα και αλαζονεία δεν αντιμετωπίζονται με δηλώσεις ιστορικής λήθης , αλλά με υπεύθυνη εξωτερική πολιτική, με τη δημιουργία και ενίσχυση των υπαρχουσών συμμαχιών και με ισχυρές Ένοπλες Δυνάμεις. Διαφορετικά , το μέλλον αυτού του τόπου και του ευρύτερου ελληνισμού προβλέπεται δυσοίωνο , σε έναν διεθνή περίγυρο που τα πάντα μεταβάλλονται και τίποτε δεν μπορεί να αποκλειστεί…
( Βλ. ενδεικτικά: Βλάσης Αγτζίδης, Ποντιακός Ελληνισμός: Από τη Γενοκτονία και το Σταλινισμό στην Περεστρόικα, Θεσσαλονίκη: αδελφοί Κυριακίδη, 1990. Πολυχρόνης Κ. Ενεπεκίδης, Τραπεζούντα, Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, 1800-1923, Αθήνα : Ωκεανίδα, 1989. Ο Πόντος των Ελλήνων, συλλογικό έργο, επιμέλεια: Γιώργος Α. Γιαννακόπουλος, Αθήνα: Έφεσος, 2003. Στάθης Πελαγίδης, Ο Ελληνισμός της Μικράς Ασίας και του Πόντου, Θεσσαλονίκη : Μαλλιάρης – Παιδεία, 2001. Κωνσταντίνος Ε. Φωτιάδης, Η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, Αθήνα : Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, 2004)
*Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, φιλόλογος, ιστορικός , πολιτικός επιστήμων και συγγραφέας
