« Το βαθύτερο νόημα της δημοκρατίας είναι η ενεργοποίηση των ατόμων, έτσι που να γίνουν υπεύθυνοι πολίτες και όχι να παραμένουν απλοί υπήκοοι»
Ανδρέας Λεντάκης, «Τα είπε όλα ο Μάρξ;», σελ.278
Του Ιωάννη Χρ. Ιακωβίδη*
H διαχρονική πνευματική και καλλιτεχνική δημιουργία καλλιεργούνται –μεταξύ άλλων- και από αντίστοιχους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς . Ένας από αυτούς είναι το Ίδρυμα Πολιτισμού και Εκπαίδευσης « Ανδρέας Λεντάκης» , αφιερωμένο στον Ανδρέα Λεντάκη, ακέραιο άνθρωπο, ακαταπόνητο εργάτη του πνεύματος και της επιστήμης , πολιτικό , σύμβολο αντίστασης επί δικτατορίας (1967-1974 ) , πρωτοπόρο στην τοπική αυτοδιοίκηση και δραστήριο κοινοβουλευτικό μέχρι τον θάνατό του το 1997.
Είχε γεννηθεί το 1935 στη Αντίς Αμπέμπα της Αιθιοπίας και τελείωσε το εξατάξιο γυμνάσιο. Σπούδασε στο Ιστορικό και Αρχαιολογικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών . Γνώριζε άριστα πέντε γλώσσες και υπήρξε εμβριθής γνώστης της αρχαιοελληνικής και λατινικής γλώσσας. Από την ποικίλη δράση του αναφέρεται ενδεικτικά ότι το 1955-1957 υπήρξε ιδρυτικό μέλος και γενικός γραμματέας του Συλλόγου Φοιτητών της Φιλοσοφικής και το 1963 συμμετείχε στη σύσταση της Δημοκρατικής Κίνησης Νέων « Γρηγόρης Λαμπράκης» και εν συνεχεία της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη(1964) , της οποίας διετέλεσε ηγετική μορφή έως το 1967.
Τα τραγούδια του Μίκη για τον αγωνιστή
Στη διάρκεια της στρατιωτικής δικτατορίας συνελήφθη και υπέστη βασανιστήρια , γεγονός από το οποίο εμπνεύστηκε ο Μίκης Θεοδωράκης και έγραψε για αυτόν «Τα τραγούδια του Ανδρέα» . Εκτοπίστηκε στη Μήλο και την Άνδρο επί τέσσερα έτη , μελέτησε την ιστορία των δύο νησιών και συνέγραψε μεταγενέστερα σχετικά πονήματα. Έχοντας βαθιά δημοκρατική συνείδηση, το 1989 πρότεινε να αποφυλακιστούν οι συνταγματάρχες και επανέλαβε την εισήγησή του στη Βουλή το 1996. Ήταν ιδρυτικό μέλος της Ε.Δ.Α. , πρόεδρός της κατά την περίοδο 1987-1993 και το 1985 εισηγητής του Συμβουλίου της Ευρώπης στο θέμα « Γυναίκα και Τοπική Αυτοδιοίκηση». Είχε εκλεγεί τρεις φορές δήμαρχος Υμηττού(1978, 1982, 1986) και δύο αντιπρόεδρος της Πολιτιστικής Επιτροπής των Δήμων της Ευρώπης . Υπήρξε εμπνευστής και θεμελιωτής του Ελεύθερου Ανοικτού Πανεπιστημίου , των Κ.Α.Π.Η. και του Θεάτρου Βράχων « Μελίνα Μερκούρη», των Διεθνών Συμποσίων Γλυπτικής ,της Φροντίδας στο Σπίτι , του Κλειστού Γυμναστηρίου Υμηττού και του Ι.Κ.Α. Υμηττού.
Έχει συγγράψει πέραν των τριάντα βιβλίων στους τομείς της φιλολογίας , πολιτικής και ιστορίας, της κοινωνικής ανθρωπολογίας , της αρχαιοελληνικής γραμματείας και λογοτεχνίας. Παρατίθενται ενδεικτικά οι εξής τίτλοι :1. Ανακρέων και Ανακρεόντεια (ποιητική μετάφραση), Καστανιώτης,1974. 2. Ο αγιογράφος Εμμανουής Ιερεύς Σκορδίλης και ο Μανιάτης πειρατής, Λιμπεράκης Γερακάρης, Αθήνα 1979. 3. Δημοκρατία και Τοπική Αυτοδιοίκηση, Αθήνα: Κοχλίας,1986. 4. Παλατινή Ανθολογία, ποιητική μετάφραση από τα αρχαία ελληνικά, Αθήνα : Κέδρος Α΄ έκδοση, 1972, β΄ έκδοση με 5 ανατυπώσεις Δωρικός,1988. 5. Τα είπε όλα ο Μάρξ; Αθήνα: Δωρικός, 1990. 6. Ιερά Πορνεία ,Αθήνα : Δωρικός, 1990. 7. Ρωμανός ο Μελωδός, Κώστας Βάρναλης και Στρατευμένη Τέχνη, Αθήνα: Δωρικός, Β΄ έκδοση , 1991. 8. Το παρακράτος και η 21η Απριλίου, Αθήνα: Προσκήνιο, 2000. 9.Τοτεμισμός, Αθήνα: Επανέκδοση Τυπωθήτω- Γ. Δαρδανός, Δεκέμβριος 2008. 10. 500 ποιήματα από την Παλατινή Ανθολογία , μετάφραση : Ανδρέας Λεντάκης , πρόλογος : Ανδρέας Ι. Βοσκός και επιμέλεια : Βασίλης Λεντάκης, Αθήνα: Gutenberg , 2019. Συνέγραψε και δημοσίευσε εκατοντάδες λήμματα (πλέον των 450) στην Εγκυκλοπαίδεια «Υδρία» και στη Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια.( Απόσπασμα από άρθρο του συγγραφέα του παρόντος , που δημοσιεύτηκε στα« Επίκαιρα» με τον τίτλο « Ίδρυμα “Ανδρέας Λεντάκης”: η σημαντική προσφορά του σε Παιδεία και Πολιτισμό», τεύχος 393, 30 Μαρτίου 2018. Ο ίδιος επί σειρά ετών έχει την τιμή να είναι μέλος της επιστημονικής επιτροπής του Ιδρύματος.)
Το κείμενο που ακολουθεί του απεστάλη ηλεκτρονικά στις 25 Οκτωβρίου 2024 από την Πρόεδρο του Ιδρύματος Πολιτισμού και Εκπαίδευσης « Ανδρέας Λεντάκης» κ. Έφη Σαβουλίδου Λεντάκη.
Αποσπάσματα για τον Ανδρέα Λεντάκη και τη σχέση του με την Κύπρο.
1. «Εγώ, θα πω σύντομα, ότι θεωρώ μεγάλη μου τιμή και κορυφαία μου στιγμή της ζωής μου, που τον γνώρισα και συνεργάστηκα μαζί του, και έτσι μου δόθηκε προσωπικά η ευκαιρία να δω και να νιώσω το μεγάλο ενδιαφέρον και την αγάπη του για την Κύπρο. Ένα ενδιαφέρον που εκδηλώθηκε με τη χορήγηση υποτροφιών σε Κυπρίους φοιτητές, αμέσως μετά την εισβολή εντός και εκτός Ελλάδος ανάμεσά τους και στον μεγάλο Κύπριο βαρύτονο Κύρο Ρωσίδη.
Με την ενίσχυση προσφυγικών σχολείων στην Κύπρο, με την πρόσκληση και τη μόνιμη παρουσία στα Φεστιβάλ του Υμηττού κυπριακών συγκροτημάτων, με την οργάνωση από τον Φ.Ο.Υ διαλέξεων και άλλων εκδηλώσεων για την Κύπρο και άλλα πολλά, που τον κατέτασσαν στην ομάδα εκείνη που εμείς αποκαλούμε λόγω της αγάπης τους, κατ΄ επιλογήν Κυπρίους.
Απόσπασμα από τον χαιρετισμό του Γιώργου Γεωργή, Πρέσβη της Κυπριακής Δημοκρατίας, από τα Πρακτικά Επιστημονικού Συνεδρίου, Δήμος Υμηττού,11-12-13 Μαΐου 2007 με τίτλο «1997-2007, ΔΕΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΧΩΡΙΣ ΤΟΝ ΑΝΤΡΕΑ ΛΕΝΤΑΚΗ».
2. «…Το 1973, ο Πρόεδρος Μακάριος πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στην Αιθιοπία, με πρόσκληση του Αυτοκράτορος Χαϊλέ Σελασιέ, ήμουν μαζί του. Συναντηθήκαμε στην Αντίς Αμπέμπα με τα μέλη της Ελληνικής Κοινότητας και επισκεφθήκαμε και τα Ελληνικά Σχολεία. Εκεί, στις αίθουσες και στους διαδρόμους, αισθάνθηκα ζωντανή, ζεστή, αμίλητη και πολυμίλητη την παρουσία του Ανδρέα και διερωτήθηκα, πού να ήταν εκείνη την ώρα. Δεν ήξερα πως εκείνη την ώρα βασανιζόταν ανελέητα μέσα στην ίδια την ποθητή πατρίδα, την Ελλάδα, στην Ασφάλεια της οδού Μπουμπουλίνας. Του μίλησα για έναν Ανδρέα Λεντάκη που πέρασε κάποτε από εκεί και που γνώρισα ύστερα στην Αθήνα. Χρόνια αργότερα θα μου ζητήσει ο Μακάριος να του μιλήσω ξανά για τον Λεντάκη, εντυπωσιασμένος από τις αγορεύσεις του στην Βουλή των Ελλήνων».
Απόσπασμα από την ομιλία του Δρος Πατρόκλου Σταύρου, τ. Υφυπουργού παρά τω Προέδρω της Κυπριακής Δημοκρατίας Μακαρίου, από το βιβλίο της Έφης Σαβουλίδου-Λεντάκη με τίτλο «ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΕΝΤΑΚΗΣ: 25 χρόνια μετά είναι ακόμα εδώ: Η ζωή, η σκέψη, το έργο και οι θεσμοί που κληροδότησε».
3. «Είναι μεγάλη χαρά και τιμή να συνεργαζόμαστε με την Πρεσβεία της Κυπριακής Δημοκρατίας και το Σπίτι της Κύπρου, με το οποίο μας συνδέουν πολλά, εμπειρίες και πράξεις αδελφοσύνης που σφραγίστηκαν από τον Ανδρέα Λεντάκη, τότε ήταν δήμαρχος Υμηττού και τον Γιώργο Γεωργή, μορφωτικό ακόλουθο που συνέπραξαν στην ίδρυση και θεμελίωση του πολύ σημαντικού αυτού πολιτιστικού θεσμού που λέγεται «Σπίτι της Κύπρου».
Απόσπασμα από ομιλία Έφης Λεντάκη στο «Σπίτι της Κύπρου».
4. «Ο Ανδρέας Λεντάκης, όταν τελείωσε το 6τάξιο Γυμνάσιο το 1953, έρχεται για πρώτη φορά στην Αθήνα ως αριστούχος-υπότροφος της Ελληνικής Κοινότητας και εγγράφεται στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η υποτροφία του, όμως, σύντομα του αφαιρέθηκε –στη λήξη του πρώτου έτους σπουδών του- λόγω της δυναμικής εμπλοκής του στους δημοκρατικούς αγώνες της εποχής , αρχής γενομένης για το Κυπριακό και σε συνέχεια στα φοιτητικά κινήματα του ’50 και του ‘60 στα οποία αναδείχθηκε ηγετικό στέλεχος.»
Απόσπασμα από τα βιογραφικά στοιχεία του Α. Λεντάκη, πηγή: Ίδρυμα Πολιτισμού και Εκπαίδευσης «ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΕΝΤΑΚΗΣ».
Στοιχεία για το Ίδρυμα
Το Ίδρυμα Πολιτισμού και Εκπαίδευσης «Ανδρέας Λεντάκης» δημιουργήθηκε μετά την απώλεια του ξεχωριστού πολιτικού και πνευματικού άνδρα από τη σύζυγό του Έφη Σαβουλίδου Λεντάκη και η νομική του σύσταση ολοκληρώθηκε με Προεδρικό Διάταγμα (ΦΕΚ 45Β 27/1/1999). Βασικός σκοπός του, να τιμήσει τον Ανδρέα Λεντάκη (1935-1997), σύμβολο της δημοκρατίας και της ελευθερίας χάρη στην μαχητικότητα και τους αγώνες του για την εδραίωση της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον τόπο μας. Ασφαλώς και να τιμήσει την πολύτιμη παρακαταθήκη του στον πνευματικό και πολιτικό στίβο, να διαδώσει το έργο και τις αξίες του και να συνεχίσει την κοινωνική του προσφορά. Ο φορέας έχει επιδείξει δυναμικά την παρουσία του στον χώρο του πολιτισμού και της εκπαίδευσης έχοντας στο ενεργητικό του πολλά πολιτιστικά και εκπαιδευτικά δρώμενα- διεθνή συνέδρια, ημερίδες, σεμινάρια, επιμορφωτικούς κύκλους, διαλέξεις, υποτροφίες, χρήση επιστημονικής Βιβλιοθήκης και του ιστορικού αρχείου του Α. Λεντάκη, καθώς και μεγάλη γκάμα εκπαιδευτικών προγραμμάτων με επισκέψεις σχολείων (Α΄ βάθμιας & Β΄ βάθμιας εκπαίδευσης). Το Ίδρυμα έχει συνεργαστεί -κατά περίπτωση- και με άλλους φορείς, όπως στο παρελθόν με το Ίδρυμα Βουλής των Ελλήνων, το Πανεπιστήμιο Αθηνών και την Τοπική Αυτοδιοίκηση.
*Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, φιλόλογος, ιστορικός , πολιτικός επιστήμων και συγγραφέας
