Του Σπύρου Σουρμελίδη
Το Εφετείο της Τρίπολης, ακύρωσε το μνημόνιο κατανόησης μεταξύ της Λιβύης και της Τουρκίας για συνεργασία στην έρευνα, εκμετάλλευση, και εμπορία των υδρογονανθράκων (πετρέλαιο και φυσικό αέριο) της Λιβύης, το οποίο υπεγράφη από τη σημερινή κυβέρνηση με έδρα την Τρίπολη τον Οκτώβριο του 2022. Η απόφαση αυτή ήρθε ως συνέχεια άλλης απόφασης δικαστηρίου της Τρίπολης, τον Ιανουάριο του 2023 που είχε αποφανθεί υπέρ της αναστολής της εφαρμογής της συμφωνίας.
Η δικαστική αυτή απόφαση έχει ιδιαίτερη σημασία. Πρωτίστως γιατί βάζει οσχυρό εμπόδιο στην Τουρκία να βάλει στο χέρι πλουτοπαραγωγικές πηγές της Λιβύης.
Αλλά και γιατί αποδεικνύει οτι η Τουρκία δεν μπορεί να πατήσει πάνω σε περιοχές που ανήκουν στην Ελλάδα, για να φτάσει στο κέντρο της Μεσογείου.
Ειχε προηγηθεί απόφαση του περιφερειακού δικαστηρίου της Τρίπολης, με την οποία κρίθηκε επίσης άκυρο το ΤουρκοΛιβυκό Σύμφωνο, δηλαδή η βασική συμφωνία Λιβύης -Τουρκίας, που είχε πετύχει ο Ερντογάν τον Νοέμβριο του 2019.
Η απόφαση του Εφετείου αφορά την συμφωνία που στηρίζεται στο τουρκολιβυκό σύμφωνο , αυτό δηλαδή που όριζε πως η ΑΟΖ της Τουρκίας εφάπτεται με την ΑΟΖ της Λιβύης κάπου νοτίως της Κρήτης.
Εχουμε λοιπόν δύο αποφάσεις που οδηγούν στο ίδιο συμπέρασμα: Η συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης για καθορισμό ΑΟΖ και την εκμετάλλευση του πλούτου μέσα στα όρια αυτών των ΑΟΖ, είναι άκυρη.
Η απόφαση του Εφετείου της Τρίπολη ήρθε μετά την αποδοχή της προσφυγής που κατέθεσαν πέντε Λίβυοι δικηγόροι τον Δεκέμβριο του 2022, με την οποία ζητούσαν την αναστολή της εφαρμογής της επειδή «στερεί από τη Λιβυκή Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου τη δικαιοδοσία της στο αποκλειστικό εμπόριο πετρελαίου ενώ περιέχει κείμενα που χρήζουν διαφορετικής ερμηνείας, προκαλώντας σοβαρή ζημιά που δεν μπορεί να επιδιορθωθεί εάν η Τουρκία ξεκινήσει την εφαρμογή της συμφωνίας».
Σε μια χώρα που παραμένει διχασμένη λόγω του εμφυλίου πολέμου, μετά την ανατροπή του καθεστώτος του Μουαμάρ Καντάφι το 2011, η δικαστική αυτή απόφαση έχει ιδιαίτερη σημασία.
Πλήγμα στην Γαλάζια Πατρίδα
Το Σύμφωνο Συνεργασίας του 2019, ηταν καθοριστικό για την μεγάλη ιδέα της Τουρκίας.
Η Τουρκία υποστηρίζει οτι ο θαλάσσιος χώρος μεταξύ Κύπρου και Ρόδου της ανήκει. Και επίσης οτι η δική της ΑΟΖ εφάπτεται με της ΑΟΖ της Αιγύπτου και της Λιβύης.
Μπορεί να μην έχει συμφωνία με την Αίγυτπο (σε αντίθεση με την Ελλάδα που έχει έστω και μερική συμφωνία με την Αιγυπτο για καθορισμό ΑΟΖ), αλλά με το τουρκολυβυκό σύμφωνο, πρακτικά, εφτανε στο κέντρο της Μεσογείου.
Οι δικαστικές αποφάσεις όμως στην Λιβύη, σβήνουν τα τουρκικά όνειρα. Ειναι πολύ δύσκολο πλέον για την κυβέρνηση Ντιμπάϊμπα, να προχωρήσει σε εξορύξεις με την Τουρκία.
Η κυβέρνηση στην Τρίπολη , είναι η μόνη αναγνωρισμένη απο τον ΟΗΕ. Ομως επειδή απο το 2011 η χώρα είναι διασχμένη λόγω του εμφυλίου πολέμου που ξέσπασε μετά την πτώση του Καντάφι, έχει περιορισμένες δικαιοδοσίες. Κυρίως σε οτι αφορά την αξιοποίηση του πλούτου της χώρας.
Σ αυτό στηρίζονται και οι προσφυγές κατα της συμφωνίας με την Τουρκία. Οτι η κυβέρνηση στην Τρίπολη δεν έχει δικαίωμα να συνάπτει συμφωνίες τέτοιου οικονομικού χαρακτήρα.
Ο πρόεδρος της Λιβυκής Βουλής των Αντιπροσώπων, Αγκίλα Σάλεχ, και η νόμιμη κυβέρνηση που διορίστηκε , κατήγγειλαν το μνημόνιο ως παράνομο, επειδή ο επικεφαλής της κυβέρνησης Ντιμπάϊπα δεν είναι εξουσιοδοτημένος να υπογράφει συμφωνίες που συνεπάγονται μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις για το λιβυκό κράτος.
Το μνημόνιο είχε προκαλέσει ένα ευρύ κύμα διεθνών και εθνικών αντιδράσεων.
Η συμφωνία απορρίφθηκε επίσης από την Ελλάδα, την Αίγυπτο και την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι οποίες θεώρησαν ότι η συμφωνία παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα άλλων χωρών και δεν είναι σύμφωνη με το ναυτικό δίκαιο, ενώ θα μπορούσε να υπονομεύσει την περιφερειακή σταθερότητα.
