Της Βάνας Κουτρουλού
Η κατάπαυση του πυρός ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χεζμπολάχ του Λιβάνου τέθηκε σε ισχύ, όμως τα «μαύρα σύννεφα» πάνω από την περιοχή παραμένουν, όπως και τα ερωτήματα πολλά, με βασικότερο εάν η συμφωνία θα εφαρμοστεί.
Ο πόλεμος ήταν καταστροφικός για τον Λίβανο. Περισσότεροι από 3.700 άνθρωποι σκοτώθηκαν από την έναρξη των εχθροπραξιών τον Οκτώβριο του 2023 και 1,2 εκατ. κάτοικοι έχουν εκτοπιστεί από περιοχές όπου η Χεζμπολάχ έχει ισχυρή παρουσία. Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι ανέρχονται σε 8,5 δισ. δολάρια οι οικονομικές απώλειες και ζημιές. Θα χρειαστούν χρόνος και χρήματα για την ανοικοδόμηση.
Βάσει της συμφωνίας, χιλιάδες Λιβανέζοι στρατιώτες θα αναπτυχθούν στο νότο, μετά την αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων και της Χεζμπολάχ. Ο στρατός διαμαρτύρεται ότι δεν έχει τους πόρους –χρήματα, ανθρώπινο δυναμικό και εξοπλισμό– για να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του. Αλλά δεν πρόκειται μόνο για τη χρηματοδότηση. Τι θα συμβεί, εάν ο λιβανέζικος στρατός κληθεί να αντιμετωπίσει τη Χεζμπολάχ; Πάντα ένας μεγάλος κίνδυνος σε μία χώρα όπου ο θρησκευτικός και πολιτικός διχασμός είναι βαθύς. Οι αρχές του Λιβάνου φαίνεται να έχουν αποδεχτεί ότι τα πράγματα πρέπει να αλλάξουν. Φαίνεται ότι υπάρχει πολιτική βούληση να γίνει αυτό.
Το μέλλον της Χεζμπολάχ
Η Χεζμπολάχ, από την άλλη, έχει καταστραφεί. Πολλοί από τους ηγέτες της έχουν σκοτωθεί, συμπεριλαμβανομένου του επί μακρόν αρχηγού Χασάν Νασράλα, ενώ η υποδομή της έχει υποστεί σοβαρές ζημιές. Το πώς θα είναι μετά τον πόλεμο είναι ένα ακόμη ένας άγνωστος παράγοντας. Η φιλο-ιρανική οργάνωση έχει αποδυναμωθεί σοβαρά, αλλά δεν έχει καταστραφεί. Στον Λίβανο, είναι κάτι περισσότερο από μια πολιτοφυλακή: είναι ένα πολιτικό κόμμα με εκπροσώπηση στο Κοινοβούλιο και μια κοινωνική οργάνωση, με σημαντική υποστήριξη μεταξύ των Σιιτών Μουσουλμάνων. Οι αντίπαλοί της πιθανότατα θα το δουν ως μια ευκαιρία να περιορίσουν την επιρροή της. Πριν από τη σύγκρουση, η Χεζμπολάχ θεωρούνταν κράτος εν κράτει στον Λίβανο. Αυτή η συμφωνία μπορεί να θέσει τέλος στη σύγκρουση με το Ισραήλ. Αλλά πολλοί στο Λίβανο φοβούνται ότι θα μπορούσε να ακολουθήσει μια νέα εσωτερική διαμάχη.
Οι επόμενες κινήσεις του Ιράν
Ακόμη ένα μεγάλο ερώτημα είναι η στάση του Ιράν. Σύμφωνα με τους New York Times, η συμφωνία για την εκεχειρία έχει την έγκρισή του. Είναι πιθανό η Τεχεράνη να επιδιώκει, μέσω της ειρήνευσης, να αποφύγει την περαιτέρω υποβάθμιση των στρατιωτικών δυνατοτήτων της Χεζμπολάχ στον Λίβανο. Παρασκηνιακά, ωστόσο, θα συνεχίσει τις μυστικές του επιχειρήσεις, κυρίως με λαθρεμπόριο όπλων στη Χεζμπολάχ για να διατηρήσει την επιρροή και τη στρατιωτική του ισχύ στην περιοχή.
Με μια πιθανή περίοδο σχετικής ηρεμίας 60 ημερών, το Ιράν θα έχει χρόνο να αξιολογήσει τις επόμενες κινήσεις του. Το χρονοδιάγραμμα συμπίπτει με την ορκωμοσία του νέου προέδρου των ΗΠΑ τον Ιανουάριο του 2025. Αυτό το παράθυρο μπορεί να είναι κρίσιμο για το Ιράν, προσφέροντας την ευκαιρία να επικεντρωθεί στο πυρηνικό του πρόγραμμα ή να ωθήσει τους συμμάχους του στο Ιράκ, τη Συρία ή τον Λίβανο να κλιμακώσουν τις επιθέσεις τους εναντίον ισραηλινών στόχων, όπως τα υψώματα του Γκολάν.
Γιατί το Ισραήλ συμφώνησε τώρα στην κατάπαυση πυρός; Και η Γάζα;
Όσοι ελπίζουν ότι αυτό που συνέβη στον Λίβανο θα είναι προάγγελος για την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα θα απογοητευτούν. Οι στόχοι του Ισραηλινού Πρωθυπουργού στο βόρειο μέτωπο (Λίβανος/Χεζμπολάχ) είναι πολύ διαφορετικοί από τους στόχους του στο νότο (Γάζα/Χαμάς). Στο βορρά, ήταν να εξουδετερώσει την απειλή από τη Χεζμπολάχ και να επιστρέψουν οι εκτοπισμένοι Ισραηλινοί στα σπίτια τους. Ενώ στο νότο οι πολεμικοί του στόχοι ήταν πάντα πολύ πιο μαξιμαλιστικοί, να καταστρέψει ολοκληρωτικά τη Χαμάς, να καταστρέψει την ηγεσία της και να επιστρέψουν οι όμηροι στα σπίτια τους. Η κατάσταση στη Γάζα είναι πολύ πιο περίπλοκη, με τις ζωές των ομήρων να διακυβεύονται, τους ηγέτες της Χαμάς παραμένουν αποφασισμένοι να πολεμήσουν και τα σχέδια του Ισραήλ για τον παλαιστινιακό θύλακα να είναι άγνωστα.
Παράλληλα, η δεξιότερη πτέρυγα του κυβερνητικού συνασπισμού ασκεί κριτική στο Νετανιάχου, με τον υπουργό Εθνικής Ασφαλείας Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ να φθάνει στο σημείο να αποκαλέσει την εκεχειρία ως «δήλωση παράδοσης στη Χεζμπολάχ», χωρίς ωστόσο να απειλεί με παραίτηση. Το μεγάλο ερώτημα είναι τι δόθηκε στους επικριτές από τον πρωθυπουργό Νετανιάχου ως αντάλλαγμα για την υποστήριξή τους; Ορισμένοι πίεζαν πρόσφατα για ισραηλινή κατοχή της Γάζας ή προσάρτηση της Δυτικής Όχθης. Πέραν των ενδοκυβερνητικών αντιδράσεων, εκπρόσωποι των δημοτικών αρχών των παραμεθόριων πόλεων στο βόρειο Ισραήλ εκφράζουν σκεπτικισμό για την εφαρμογή της συμφωνίας.
Ο Νετανιάχου υπερασπίστηκε τη συμφωνία, λέγοντας ότι υπάρχουν τρεις βασικοί λόγοι για τους οποίους αυτή είναι η κατάλληλη στιγμή για κατάπαυση του πυρός. Ο πρώτος, ότι το Ισραήλ μπορεί να επικεντρωθεί στην ιρανική απειλή. Η Χεζμπολάχ θεωρούνταν πάντα ως η πρώτη γραμμή άμυνας του Ιράν. Με το μεγαλύτερο μέρος του πυραυλικού οπλοστασίου της Χεζμπολάχ να έχει πλέον καταστραφεί, η στρατιωτική ισορροπία μεταξύ Ισραήλ και Ιράν έχει κλίνει υπέρ του Ισραήλ.
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι θα επιτρέψει στο Ισραήλ να ανασυντάξει και να εξοπλίσει τα στρατεύματά του. Ο τερματισμός της σύγκρουσης στον Λίβανο δυνητικά θα απελευθερώσει περισσότερες ισραηλινές δυνάμεις για να υπηρετήσουν στη Γάζα, μια σύγκρουση που δεν φαίνεται να λήγει σύντομα.
Ο τρίτος λόγος είναι η απομόνωση της Χαμάς. Η αποδυνάμωση της Χεζμπολάχ εντείνει την πίεση στην παλαιστινιακή οργάνωση, η οποία ήλπιζε ότι θα πολεμούσε μαζί της. Επιφυλάχθηκε ωστόσο ο Νετανιάχου του δικαιώματος να χτυπήσει ξανά την σιιτική οργάνωση, αν παραβιάσει τη συμφωνία.
