Του Κώστα Παππά
Οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος, οι οποίες είναι άμεσα συνδεδεμένες με το φυσικό αέριο και το χρηματιστήριο ενέργειας, συνεχίζουν να παίρνουν την ανηφόρα. Οι προβλέψεις για το Δεκέμβριο είναι ακόμα πιο δυσοίωνες για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Αυτό αναγκάζει πλέον την κυβέρνηση να μελετά την επαναφορά πυροσβεστικών μέτρων μέσω κρατικής επιδότησης των λογαριασμών. Ωστόσο τα μέτρα αυτά μοιάζουν μόνο ως ασπιρίνες στον συνεχή και αυξανόμενο πόνο που φέρνουν στις τσέπες των καταναλωτών τα τελευταία χρόνια οι τιμές της ενέργειας . Ποιοι είναι όμως οι πραγματικοί λόγοι που φθάσαμε μέχρι εδώ; Κι αν πρέπει να αλλάξει κάτι στο μείγμα της ενεργειακής πολιτικής της κυβέρνησης τότε τί είναι αυτό; Σε αυτά και άλλα ερωτήματα των ΕΠΙΚΑΙΡΩΝ απάντησε ο Ενεργειακός επιθεωρητής και Διπλωματούχος μηχανικός Μιχάλης Χριστοδουλίδης και εξηγεί γιατί οι τιμές της ενέργειας δημιουργούν μπλακ άουτ στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς .
Όπως σημειώνει εισαγωγικά ο κ. Χριστοδουλίδης : “Η μέση τιμή της χονδρικής αγοράς του ρεύματος το πρώτο 18ημερο του Νοεμβρίου υπήρξε μια σημαντική αύξηση της τάξεως του 55%. Τον προηγούμενο μήνα η μέση τιμή εκκαθάρισης του Οκτωβρίου ήταν στα 91,5 ευρώ η ηλεκτρική μεγαβατώρα και στο 18ημερο του Νοεμβρίου κλείνει περίπου στα 140 ευρώ . Αυτό είναι μια αύξηση της τάξεως του 55%. Το δε φυσικό αέριο στον κόμβο της Ολλανδίας αυξήθηκε γύρω στο 25%. Τον προηγούμενο μήνα η μέση τιμή του φυσικού αερίου κυμαινόταν στα 35-36 ευρώ και αυτό το διάστημα κυμαίνεται στα 46-47 ευρώ. Αυτή η τιμή του φυσικού αερίου έχει επηρεάσει και την τιμή χονδρικής αγοράς του ηλεκτρικού ρεύματος σε ολόκληρη την Ευρώπη. Στην Ελλάδα υπάρχουν και άλλοι λόγοι που συμβάλλουν να έχουμε αυτή την έκρηξη των τιμών χονδρικής”.
Επιδοτούμε με ενέργεια την Ουκρανία
Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι επιζήμιος για την Ελλάδα και την Ευρώπη και ενεργειακά. Όπως όμως εξηγεί ο κ. Χριστοδουλίδης ο μηχανισμός “ενεργειακής αποζημίωσης” προς την Ουκρανία από την Ελλάδα και τις άλλες βαλκανικές χώρες είναι ένας ακόμα βασικός πυλώνας για την ακριβή ενέργεια . “Ο ένας λόγος είναι οτι ο ενεργειακός διάδρομος Ελλάδας , Βουλγαρίας , Ρουμανίας τροφοδοτεί το έλλειμμα ενέργειας της Ουκρανίας. Διότι μετά τις καταστροφές των ενεργειακών υποδομών της Ουκρανίας η χώρα αυτή από εξαγωγική χώρα έγινε εισαγωγική. Δυστυχώς αιμοδοτούμε μόνο εμείς οι 3 χώρες αυτό το έλλειμμα ενέργειας της Ουκρανίας, ενώ μέχρι πρότινος έδινε ενέργεια και η Ουγγαρία μέσω Τσεχίας , Αυστρίας και Γερμανίας. Τα πράγματα θα χειροτερέψουν ακόμα περισσότερο , διότι χθες η GAZPROM σταμάτησε να αεριοδοτεί την Αυστρία για κάποιες παρατυπίες στις συμβάσεις που υπέγραψαν . Τέλος του μήνα σταματάει η αεριοδότηση της Ουκρανίας μέσω ρωσικών αγωγών, διότι λήγει η αντίστοιχη σύμβαση πενταετούς διάρκειας που είχαν υπογράψει παλιότερα η GAZPROM με την αντίστοιχη Ουκρανική . Δεν ανανεώνει ο Ζελένσκι τη σύμβαση, ενώ η Ρωσία λέει οτι μπορούμε να την ανανεώσουμε. Μένουμε μόνο εμείς να επιδοτούμε το έλλειμμα ενέργειας που θα προκύψει και τους χειμερινούς μήνες στην Ουκρανία”.
Ο Αλγόριθμος
Τι συμβαίνει όμως με τον περίφημο ενεργειακό αλγόριθμο που μοιάζει να είναι κομμένος και ραμμένος στα μέτρα των ισχυρών της ΕΕ; ο κ. Χριστοδουλίδης εξηγεί : “Ο δεύτερος παράγοντας είναι ο αλγόριθμος. Με την ενοποιημένη ενεργειακή αγορά της Ευρώπης ουσιαστικά αποδεχθήκαμε όλες οι χώρες να είμαστε σε ένα μοντέλο διαμόρφωσης της χονδρικής τιμής που συνδυάζεται με έναν αλγόριθμο ο οποίος αναφέρει ανα πάσα στιγμή ποια χώρα πρέπει να διοχετεύσει με ρεύμα τη διπλανή ή άλλη, όταν οι συνθήκες είναι ιδανικές σε επίπεδο ανταγωνισμού και τιμής ενέργειας. Έχουμε ρηχές διασυνδέσεις στα Βαλκάνια και η Κεντρική Ευρώπη έχει πολύ δυνατές ηλεκτρικές διασυνδέσεις εκεί το εμπόριο ενέργειας γίνεται σε άλλα επίπεδα και πετυχαίνουν και καλύτερες τιμές. Αυτός ο αλγόριθμος θεσμοθετήθηκε στα πλαίσια της ενωμένης αγοράς ενέργειας για να έχουν οι πολίτες φθηνότερο ρεύμα. Ο αλγόριθμος “βλέπει” τις διακυμάνσεις του μείγματος παραγωγής ενέργειας , ανανεώσιμες πηγές κτλπ. Αυτές οι χώρες έχουν παραγωγή από πυρηνικά , υδροηλεκτρικά και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που διαμορφώνουν σε χαμηλότερες τιμές σε σχέση με εμάς που στο ενεργειακό μας μείγμα έχουμε το ακριβό πια φυσικό αέριο. Αυτή είναι μια δομική αστοχία τους συστήματος και όπως είπε και ο Ντράγκι στην τελευταία του έκθεση θα πρέπει να αναθεωρηθεί αυτό το μοντέλο, διότι δεν λειτουργεί δίκαια η διανομή της ενέργειας σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ και πολύ σωστά το λέει”.
Καιρικές συνθήκες
Μέσα σε όλα αυτά και ο κακός μας ενεργειακός καιρός μοιάζει να βάζει το δικό του λιθαράκι στην αύξηση των τιμών. Μιλάμε όμως για λιθαράκι σε σχέση με το νταμάρι των άστοχων πολιτικών που ακολουθούμε τα τελευταία χρόνια στον τομέα της ενέργειας. Ο κ. Χριστοδουλίδης σημειώνει: “ Αυτές τις ημέρες οι καιρικές συνθήκες δεν βοήθησαν για να αποδώσουν οι Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στα ενεργειακά μείγματα , διότι δεν υπήρχε ηλιοφάνεια , οι άνεμοι ήταν μέτριας έντασης και είχαμε πολύ μικρό ποσοστό συμμετοχής των ανανεώσιμων πηγών. Τώρα ήμασταν στο 28% σε συμμετοχή των ΑΠΕ σε σχέση με την Άνοιξη που φθάναμε στο 58 και 60% . Και επειδή κάνουμε και εξαγωγή για την ενέργεια της Ουκρανίας , όλα αυτά διαμορφώνουν ένα εκρηκτικό μείγμα που ωθεί τις τιμές σε μεγάλα ύψη”.
Οι προβλέψεις
Ποιες είναι όμως οι προβλέψεις του έμπειρου ενεργειακού επιθεωρητή για το άμεσο μέλλον; “Στα πράσινα τιμολογία θα υπάρξει αύξηση τον Δεκέμβριο , δε λέω 55% που είναι η τιμή της χονδρικής θεωρώ όμως οτι θα υπάρξει μια αύξηση 20 με 25% και θα φθάσουμε στα 17,5 με 18 λεπτα μέση τιμή απο 14,5. Γι αυτό άλλωστε κινητοποιήθηκε το επιτελείο του κυρίου Σκυλακάκη να ενεργοποιήσει το μηχανισμό επιδότησης” σημειώνει χαρακτηριστικά ο κ. Χριστοδουλίδης .
Χρηματιστηριακές τιμές
Το άλλο μεγάλο πρόβλημα που ακούει στο όνομα χρηματιστήριο ενέργειας, είναι επίσης ένας πολύ βασικός λόγος για τις αυξημένες τιμές , ειδικά αν αναλογιστεί κάποιος οτι το ποσοστό που η Ελλάδα εκθέτει στην χρηματηστηριακή αγορά είναι πολύ μεγαλύτερο σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ο κ. Χριστοδουλίδης τονίζει τα εξής για το θέμα αυτό : “ Οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες εκθέτουν την ενέργειά τους μόνο στο 20 με 25% στο Χρηματιστήριο ενέργειας και το υπόλοιπό ποσοστό εμπορεύεται μέσω προθεσμιακών συμβολαίων με κλειδωμένες σταθερές τιμές για 3 με 4 χρόνια . Χεντζάρουν οι πάροχοι υψηλές ποσότητες ενέργειας και πετυχαίνουν φθηνότερες τιμές και κλειδώνουν τους πελάτες τους με φθηνές τιμές. Εμείς δεν έχουμε ακολουθήσει αυτή την ενεργειακή πολιτική , χωρίς να μας το απαγορεύει κανείς. Αποφάσισε ο κ. Χατζηδάκης ο κ. Σκρέκας και οι πολιτικοί μετά το 2019 να μην αποσυνδέσουν μεγάλο ποσοστό της ενέργειας που εκτίθεται στο χρηματιστήριο και να αφήσουν τα πράγματα όπως είναι δηλαδή στο 95%. Βέβαια έχουν αρχίσει να γίνονται δειλά κάποιες αλλαγές στον τρόπο τιμολόγησης του ρεύματος με προθεσμιακά συμβόλαια , αλλά έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας. Πρέπει να αποσυνδέσουμε το 80% από το χρηματιστήριο”.
Λάθος η βίαιη απολιγνιτοποίηση
Ο άλλος βασικός παράγοντας είναι οτι η Ελλάδα βιάστηκε ή πιέστηκε, ποιος ξέρει, να αναλάβει πιο γρήγορα από όλους την απολιγνιτοποιησή της . Όταν άλλες ισχυρές χώρες του Βορρά αποφάσισαν εντελώς διαφορετικά για την δική τους εξάρτηση από το λιγνίτη: “ Έχουμε δεσμευτεί με τις πράσινες συμφωνίες που έχει κάνει η χώρα μας και στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών δεσμεύσεων να πιάσουμε κάποιους στόχους για την πράσινη μετάβαση. Άλλες χώρες δεν κλείνουν τα λιγνιτικά τους εργοστάσια και έχουν πάρει παράταση , η Γερμανία μέχρι το 2040 και η Πολωνία μέχρι το 2050”, τονίζει ο κ. Χριστοδουλίδης και προσθέτει : “ Οι δικές μας κυβερνήσεις αποφάσισαν το 2025 να κλείσουν και οι 4 λιγνιτικές μονάδες που έχουμε και το 2026 να κλείσει και η Πτολεμαΐδα , ώστε να κάνουν την βίαιη απολιγνιτοποίηση, γιατί έτσι θεωρούν οτι θα πάμε πιο γρήγορα στην πράσινη μετάβαση. Εάν δεν ήταν ο λιγνίτης αυτές τις 18 μέρες σε ποσοστό 15% στο ενεργειακό μείγμα με ΑΠΕ κάτω από 26% θα είχαμε εκ περιτροπής μπλακ άουτ στη χώρα συνέχεια ή θα αγοράζαμε ρεύμα από τους ακριβούς γείτονες. Αποδείχθηκε οτι είναι εντελώς λάθος η βίαιη απολιγνιτοποίηση , χωρίς να έχεις ένα ομαλό σχέδιο μετάβασης. Εμείς αυξάνουμε τις ΑΠΕ , αλλά όχι τις μονάδες σταθερού φορτίου κι έτσι πυροβολούμε τα πόδια μας , διότι έτσι θα επηρεαστεί κάποια στιγμή το ισοζύγιο ενέργειας με αποτέλεσμα να έχουμε και έλλειμμα ενέργειας , με προβλήματα διακοπών. Οι ΑΠΕ λειτουργούν μόνο επικουρικά”.
Πυρηνική ενέργεια μια λύση για τις αυξημένες τιμές ;
Θα μπορούσε άραγε η πυρηνική ενέργεια που συνεχώς ξορκίζουμε χωρίς δεύτερη σκέψη να αποτελέσει μια στρατηγική επιλογή ; Ο κ. Χριστοδουλίδης μιλάει με στοιχεία και αριθμούς και απαντά: “Έχω γράψει βιβλίο για την πυρηνική ενέργεια, για να εγκατασταθούν πυρηνικοί αντιδραστήρες στην Ελλάδα . Θα αναφέρω μόνο δύο νούμερα . Εάν εγκαταστήσουμε 3 με 4 μικρούς πυρηνικούς αρθρωτούς αντιδραστήρες , τους smr , οι οποίοι είναι νέας τεχνολογίας και σε αυτά τα προγράμματα έχουν μπει 21 κράτη στον πλανήτη και φθάσουμε ένα Γιγαβάτ αυτό μόνο θα ρίξει τις τιμές της χονδρικής αγοράς μετά από 8 χρόνια 50% . Τα δισεκατομμύρια που δίνουμε για φωτοβολταϊκά και αιολικά και στα οποία ο δείκτης κόστους οφέλους είναι χαμηλός , γιατί δεν έχουμε αποθηκευτικά συστήματα αντλησιοταμίευσης και άλλα. Θα έπρεπε να τα ξανασκεφτούμε”.
