Του Ιωάννη Χρ. Ιακωβίδη*
Στην Συνδιάσκεψη του Μονάχου (1938) συμμετείχαν οι πρωθυπουργοί του Ηνωμένου Βασιλείου, Άρθουρ Νέβιλ Τσάμπερλεν, της Γαλλίας Εντουάρ Νταλαντιέ, οι Αδόλφος Χίτλερ και Μπενίτο Μουσολίνι. Το ομώνυμο Σύμφωνο (30 Σεπτεμβρίου 1938) υπήρξε έκφραση της πολιτικής του «κατευνασμού» (appeasement), η οποία, εντέλει, προκάλεσε την έκρηξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι εθνικοσοσιαλιστές του Χίτλερ κατήγαγαν μεγαλειώδη νίκη, αφού επιτεύχθηκε η ενσωμάτωση της Σουδητίας, τσεχοσλοβακικής περιοχής, στο γερμανικό κράτος χωρίς σύρραξη. Ο Ουίνστον Τσώρτσιλ (1874-1965) είχε δηλώσει στις 3 Οκτωβρίου του 1938: «Η Αγγλία είχε να διαλέξει μεταξύ ατιμίας και πολέμου. Προτίμησε την ατιμία και θα έχει τον πόλεμο».
Ο «κατευνασμός» χρησιμοποιείται διαχρονικά και οδηγεί σε «φινλανδοποίηση» (finlandization) του κράτους που τον εφαρμόζει. Χαρακτηριστικό είναι το άρθρο του Κύπριου Ευρωβουλευτή του ΔΗ.ΚΟ., Κώστα Μαυρίδη, με τίτλο « Έχει η Αθήνα κόκκινες γραμμές απέναντι στην Τουρκία;», που ακολουθεί:
«Πρόσφατα, στο ιστορικό χρονολόγιο της ημέρας σε ελλαδική εφημερίδα έγραφε: “Τέτοια μέρα το 1964, ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου συναντάται στον Λευκό Οίκο με τον Αμερικανό πρόεδρο Λίντον Τζόνσον και ανθίσταται σθεναρά στις πιέσεις του τελευταίου να δεχτεί υποχωρήσεις στο Κυπριακό”. Δέκα χρόνια αργότερα, το στρατιωτικό καθεστώς της χούντας έμεινε στην Ιστορία για την προδοτική του στάση, συνωμοτώντας στο “ξεπούλημα” της μισής Κύπρου το 1974, με αποτέλεσμα τον σφαγιασμό του Κυπριακού Ελληνισμού από τον τουρκικό Αττίλα. Υπό το βάρος της κυπριακής τραγωδίας, στην Αθήνα επήλθε η πτώση της χούντας, ενώ την πρωθυπουργία της Ελλάδας ανέλαβε ο Κ. Καραμανλής ως επικεφαλής της μεταπολίτευσης, ο οποίος ακολούθησε ουσιαστικά την εγκατάλειψη της Κύπρου, διακηρύττοντας ότι “κείται μακράν” και επικαλούμενος στρατιωτική αδυναμία. Στην πραγματικότητα όμως υπήρχε υπεροπλία, και το σημαντικότερο είναι πως μια προσβολή των τουρκικών αποβατικών στρατευμάτων θα κατέληγε στην αποτυχία της εισβολής και σε επιτακτική παρέμβαση των ΗΠΑ, που αποδεδειγμένα επεδίωκαν την πάση θυσία αποφυγή Ελληνοτουρκικού πολέμου, για να διασωθεί το ΝΑΤΟ.
Έκτοτε, η κατοχή στην Κύπρο συνεχίζεται και η τουρκική πολιτική εκφοβισμού της Ελλάδας διευρύνθηκε με τη διακήρυξη “casus belli” (αιτία πολέμου), σε περίπτωση που η Αθήνα ασκήσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα στο Αιγαίο. Σε μια κατρακύλα δεκαετιών, η Αθήνα δεν έχει ασκήσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα στο Αιγαίο, ούτε νοτιο-ανατολικά της Κρήτης, ούτε έχει οριοθετήσει ΑΟΖ με την Κύπρο. Αντιθέτως, η Τουρκία προχώρησε στο παράνομο Τουρκολυβικό μνημόνιο στην Ανατ. Μεσόγειο, επιδιώκοντας να αποκοπεί η Ελλάδα από την Κύπρο και επιζητεί δύο κράτη στην Κύπρο με στρατηγικό έλεγχο ολόκληρης της περιοχής. Η Αθήνα συναίνεσε πριν από περίπου έναν χρόνο σε «Διακήρυξη Φιλίας» με την Τουρκία αλλά έκτοτε, λόγω τουρκικών παρεμβάσεων, διάφορα ελληνικά νησιά άρχισαν να … «κείνται μακράν» της Αθήνας π.χ. το Καστελλόριζο, η Κάσος, η Σάμος κ.ά. Χαρακτηριστικά, στις εκκλήσεις της Αντιδημάρχου Δυτικής Σάμου στις κρατικές αρχές, η απάντηση ήταν όντως … εφευρετική. Οι παραβιάσεις εθνικών χωρικών υδάτων, ονομάζονται … διελεύσεις.
Η αδράνεια της Αθήνας δεν έλυσε το πρόβλημα αλλά εξέθρεψε το θηρίο. Κι είναι η Αθήνα που παρέκαμψε το ευνοϊκό πλαίσιο των ευρωτουρκικών σχέσεων και της διεθνούς και ευρωπαϊκής νομιμότητας. Κι όσοι στην Αθήνα νόμιζαν ότι η εγκατάλειψη της Κύπρου θα χορτάσει το θηρίο, έπεσαν έξω. Η Τουρκία διεκδικεί σήμερα το μισό Αιγαίο, δύο κράτη στην Κύπρο κ.ά. Ποιος όμως μπορεί να αφυπνίσει Αθήνα και Λευκωσία για να αποτραπεί νέα υποταγή;
Η στρατηγική για αντιμετώπιση του τουρκικού θηρίου εδράζεται στον συνδυασμό του ευρωπαϊκού μας πλεονεκτήματος και στην κάθετη πανεθνική αμυντική αποτροπή, με πρώτη την απόφαση να προασπιστούμε κόκκινες γραμμές, όπως επιβάλλει ο ορθολογισμός!» Βλ. ενδεικτικά για τη «φινλανδοποίηση»: Αντώνης Αργυρός, «Το “Φινλανδικό σύνδρομο, αλλά η Ελλάδα δεν είναι Φινλανδία”», στο https://www.dikastiko.gr , 6 Ιανουαρίου 2023
* Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, φιλόλογος, ιστορικός , πολιτικός επιστήμων και συγγραφέας
