Της Βάνας Κουτρουλού
Οι Ηνωμένες Πολιτείες αρχίζουν να αποδέχονται ότι δεν λειτουργεί πλέον η στρατηγική τους να πιέσουν τον Νίγηρα και άλλες πληγείσες από τον πόλεμο αφρικανικές χώρες να διακόψουν τους δεσμούς με τη Μόσχα και να ασπαστούν τους δημοκρατικούς κανόνες.
Η «έξωση» των αμερικανικών δυνάμεων από τον Νίγηρα, με απόφαση της στρατιωτικής χούντας υπό τον στρατηγό Αμπντουραχαμάν Τιανί, αποτελεί σημαντικό ορόσημο μετά και την αποχώρηση των γαλλικών στρατευμάτων, φανερώνοντας την κατάρρευση των δεσμών της Δύσης με την υποσαχάρια Αφρική. Παράλληλα αναγκάζει την αμερικανική κυβέρνηση να επαναπροσδιορίσει την προσέγγισή της, διατηρώντας συμμάχους σε ασταθείς περιοχές της αφρικανικής ηπείρου.
Έτσι, ο πρόεδρος των ΗΠΑ αποφάσισε να προάγει την Κένυα σε «μείζονα σύμμαχο εκτός του ΝΑΤΟ», τίτλο που συνεπάγεται προνομιακή μεταχείριση σε διπλωματικό και στρατιωτικό επίπεδο. Επί του παρόντος, αυτήν την προνομιακή σχέση απολαμβάνουν το Ισραήλ, το Κατάρ και άλλες 16 χώρες.
Χώρες σε όλη την ήπειρο, συμπεριλαμβανομένου του Τσαντ, της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας, του Μάλι και της Λιβύης, έχουν στραφεί προς τη Ρωσία για βοήθεια σε θέματα ασφαλείας. Τώρα, στον Νίγηρα, έφτασαν Ρώσοι παραστρατιωτικοί μαχητές, παραγκωνίζοντας τις ΗΠΑ και οδηγώντας στην αποχώρηση 1.100 Αμερικανών στρατιωτών από εκεί μέσα στους επόμενους μήνες.
Εάν αποχωρήσουν τα στρατεύματα των ΗΠΑ, η Αμερική θα χάσει την πρόσβαση σε μια κρίσιμη στρατιωτική βάση στην οποία βασίζεται για να πολεμήσει τρομοκρατικές ομάδες όπως το «Ισλαμικό Κράτος». Η βάση των ΗΠΑ για μη επανδρωμένα αεροσκάφη στον Νίγηρα χρησιμοποιείται για τη συλλογή πληροφοριών που είναι καίριας σημασίας για τη στόχευση οχυρών των τρομοκρατών σε όλο το Σαχέλ, μια ασταθή περιοχή που εκτείνεται από τη Σενεγάλη στη δυτική Αφρική έως την Ερυθρά Θάλασσα.
Επίσης, σε Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, Μάλι και Μπουρκίνα Φάσο -μαζί με τις περιοχές της ανατολικής Λιβύης που ελέγχει ο Χαλίφα Χαφτάρ, σύμμαχος του Ρώσου Προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν- βρίσκονται οι νέες στρατιωτικές συμμαχίες της Μόσχας με αφρικανικές χώρες. Οι μισθοφόροι της πρώην Wagner, οι οποίοι ως Εκστρατευτικό Σώμα της Ρωσίας (γνωστό και ως Africa Corps) τελούν πλέον υπό τον έλεγχο της ρωσικής στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών GRU, έχουν συμβάλει καθοριστικά στην εδραίωση και επέκταση των στρατηγικών σχέσεων της Μόσχας με την Αφρική.
Νέοι “εχθροί” Ιράν και Κίνα
Σοβαροί αντίπαλοι για τις Ηνωμένες Πολιτείες -και ευρύτερα τη Δύση- αναδεικνύονται ακόμη Ιράν και Κίνα, που διεισδύουν σιωπηρά άλλα σταθερά στην ήπειρο.
Το Ιράν επίσης υποστηρίζει την οργάνωση Ισλαμικό Κίνημα της Νιγηρίας και την κυβέρνηση στον εμφύλιο πόλεμο του Σουδάν. Πέρυσι, εξάλλου, ο Ιρανός πρόεδρος, Εμπραχίμ Ραΐσι, επισκέφθηκε την Κένυα, την Ουγκάντα και τη Ζιμπάμπουε για να ενισχύσει τους δεσμούς της Τεχεράνης με τα τρία αφρικανικά κράτη, γεωγραφικά αρκετά μακριά από τα όσα συμβαίνουν στο Σαχέλ.
Η διείσδυση της Κίνας είναι περισσότερο οικονομική, αλλά εξαιρετικά βαθιά. Η κινεζική κυβέρνηση, μέσω της Πρωτοβουλίας Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος (BRI), έχει χρηματοδοτήσει σχέδια επενδύσεων μεγάλης κλίμακας, κυρίως για υποδομές στην Ασία και την Αφρική. Η Δύση υποστηρίζει ότι αποσκοπούν στο να αποκτήσει το Πεκίνο στρατιωτική, οικονομική και πολιτική επιρροή. Προς το παρόν η Κίνα διαθέτει μόνο μία βάση στην Αφρική, στο Τζιμπουτί.
Σύμφωνα με τους διεθνείς αναλυτές, η Ουάσινγκτον δεν κατάφερε να αξιοποιήσει την εικόνα της ως αξιόπιστου εταίρου χωρίς το αποικιοκρατικό παρελθόν της Γαλλίας. Οι ΗΠΑ επικεντρώθηκαν σε μεγάλο βαθμό σε θέματα ασφαλείας στο Σαχέλ και απέτυχαν να εστιάσουν περισσότερο στη συνεργασία σε οικονομικές ή άλλες ανάγκες των χωρών αυτών, δημιουργώντας ένα κενό εξουσίας στην Αφρική.
