Η σημερινή επέτειος των 39 χρόνων από την πυρηνική καταστροφή στο Τσερνόμπιλ βρίσκει το προστατευτικό κέλυφος πάνω από τον μοιραίο Αντιδραστήρα 4 να έχει υποστεί ζημιές από την επίθεση ρωσικού drone και τις ουκρανικές αρχές να αναζητούν λύσεις για την επισκευή του.
Η προστατευτική κατασκευή που ονομάζεται NSC (New Safe Confinement), ολοκληρώθηκε το 2019 μετά από 12 χρόνια εργασιών στις οποίες συμμετείχαν 10.000 άτομα από 40 χώρες, και χρηματοδοτήθηκε με 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ από 45 χώρες, αναφέρει η Deutche Welle. Βρίσκεται πάνω από την πρώτη «σαρκοφάγο», το αρχικό τσιμεντένιο κέλυφος που τοποθετήθηκε τον Δεκέμβριο του 1986 και σήμερα είναι σε κακή κατάσταση.
Στο εσωτερικό του αρχικού κελύφους υπάρχουν 18 ασταθείς δοκοί, τρεις από τις οποίες ενδέχεται να καταρρεύσουν ανά πάσα στιγμή. Από κάτω του, ο Αντιδραστήρας 4 είναι σκεπασμένος με σάκους που περιέχουν άμμο, μόλυβδο και βορικό οξύ – την εβδομάδα μετά το ατύχημα της 26ης Απριλίου 1986 ελικόπτερα πραγματοποίησαν ρίψεις υλικών συνολικής μάζας 5.000 τόνων. Πόσο επικίνδυνη είναι σήμερα όλη αυτή η κατάσταση;
Τον Μάιο θα παραδοθεί μελέτη από ειδικούς
Η επίθεση από ρωσικό drone που πραγματοποιήθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 2025, άφησε μια μεγάλη τρύπα και προκάλεσε πυρκαγιά που σβήστηκε τρεις εβδομάδες αργότερα, στις 7 Μαρτίου.
«Η κύρια αποστολή είναι να κλείσει η τρύπα, η οποία έχει μέγεθος περίπου 15 τετραγωνικά μέτρα, αλλά και οι περισσότερες από 200 μικρές τρύπες που άνοιξε η Κρατική Υπηρεσία Έκτακτης Ανάγκης της Ουκρανίας στο κέλυφος κατά τη διάρκεια των πυροσβεστικών εργασιών», είχε δηλώσει τότε ο Hryhoriy Ishchenko, επικεφαλής της Κρατικής Υπηρεσίας της Ουκρανίας για τη Διαχείριση της Ζώνης Αποκλεισμού.
Στις 18 Μαρτίου εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης επισκέφθηκαν το Τσερνόμπιλ, επιθεώρησαν το NSC και ενέκριναν χορήγηση 400.000 ευρώ από τον Διεθνή Λογαριασμό Συνεργασίας για το Τσερνόμπιλ, τον οποίο διαχειρίζεται η Ευρωπαϊκή Τράπεζα, για την εκπόνηση μελέτης για την εκτίμηση των ζημιών και την επισκευή τους από ειδικούς.
Σύμφωνα με δηλώσεις της υπουργού Προστασίας Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων Svitlana Hrynchuk στις 12 Απριλίου στο Reuters, η παράδοση της μελέτης αναμένεται «σε λίγες εβδομάδες», τον Μάιο. «Εργαζόμαστε ενεργά για αυτό… Φυσικά, πρέπει να αποκαταστήσουμε τον θόλο ώστε να μην υπάρχουν διαρροές υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, διότι η διασφάλιση της ασφάλειας από την ακτινοβολία είναι το κύριο καθήκον μας».
Το μεγάλο πρόβλημα με την επισκευή του κελύφους
Ο Dmytro Humeniuk, αναλυτής στο Ουκρανικό Κρατικό Επιστημονικό και Τεχνικό Κέντρο για την Πυρηνική και Ραδιολογική Ασφάλεια, δήλωσε ότι από την ενδεχόμενη κατάρρευση ασταθών δοκών εντός του παλιού κελύφους θα μπορούσε να αναδευθεί ραδιενεργή σκόνη και να απελευθερωθεί ραδιενέργεια. Και ότι το νέο κέλυφος, στην κατάσταση που βρίσκεται, «δεν εκπληρώνει επί του παρόντος τη λειτουργία του, που είναι να συγκρατεί τα προϊόντα της πυρηνικής σχάσης που βρίσκονται κάτω από αυτό».
Οι ειδικοί στη χώρα διαβεβαιώνουν ότι ο κόσμος δεν χρειάζεται να στοκάρει δισκία ιωδίου ή να ανησυχεί για εκκένωση περιοχών πέρα από την Ζώνη Αποκλεισμού. Αλλά στο σημείο της ζημιάς, η κατάσταση δεν είναι το ίδιο απλή.
«Είναι αδύνατο να συγκολληθεί και να επισκευαστεί το κατεστραμμένο κέλυφος επί τόπου, επειδή τα επίπεδα ακτινοβολίας είναι πολύ υψηλά και οι εργάτες θα μολυνθούν», εξήγησε ο Humeniuk.
«Το κέλυφος κατασκευάστηκε σε άλλο μέρος και στη συνέχεια, με τη χρήση σιδηροτροχιών, τοποθετήθηκε πάνω από την παλιά σαρκοφάγο. Τώρα που οι σιδηροτροχιές έχουν αποσυναρμολογηθεί, θα πρέπει να κάνουμε κάτι άλλο».
AP Photo/Efrem Lukatsky
Για τον Jan Vande Putte, ειδικό σε θέματα πυρηνικής ενέργειας της Greenpeace Ουκρανίας, οι επιλογές είναι πολύ λίγες. «Λόγω των υψηλών επιπέδων ακτινοβολίας πάνω από τη σαρκοφάγο, πιθανότατα θα πρέπει να μετακινηθεί ολόκληρο το προστατευτικό κέλυφος του Τσερνόμπιλ πίσω στο σημείο όπου κατασκευάστηκε πάνω σε ράγες, προτού μπορέσουν να πραγματοποιηθούν οι δαπανηρές επισκευές», δήλωσε, προσθέτοντας ότι το κόστος αυτής της ενέργειας είναι εντελώς άγνωστο.
Η νύχτα που ξεπεράστηκε η Χιροσίμα
Το βράδυ του Σαββάτου 26 Απριλίου 1986, ο Αντιδραστήρας 4 στο πυρηνικό εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας «Βλαντίμιρ Ίλιτς Λένιν», γνωστό και ως Τσερνόμπιλ, εξερράγη απελευθερώνοντας στην ατμόσφαιρα τεράστιες ποσόστητες ραδιενέργειας.
Οι δύο διαδοχικές εκρήξεις προκλήθηκαν κατά τη διάρκεια μιας δοκιμής που πραγματοποιούσαν τη μοιραία εκείνη νύχτα οι χειριστές του πυρηνικού αντιδραστήρα με σκοπό να ελέγξουν αν το σύστημα ψύξης θα λειτουργούσε σε περίπτωση αναγκαστικής διακοπής ηλεκτροδότησης.
AP Photo/File
Το ατύχημα κατατάσσεται στο μέγιστο της Διεθνούς Κλίμακας Πυρηνικών Γεγονότων, καθώς η ποσότητα ραδιενέργειας που απελευθερώθηκε υπολογίζεται ότι ήταν σχεδόν 200 φορές μεγαλύτερη από τη ραδιενέργεια που εκλύθηκε από τις δύο ατομικές βόμβες που έπεσαν στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι μαζί.
Ένα ραδιενεργό σύννεφο «σκέπασε» τις γειτονικές χώρες και απλώθηκε σχεδόν στο σύνολο της ευρωπαϊκής ηπείρου. Η ραδιενεργή βροχή έφτασε μέχρι την Ιρλανδία, ενώ η Ουκρανία, η Λευκορωσία και η Ρωσία ήταν οι χώρες που επηρεάστηκαν περισσότερο, αφού απορρόφησαν το 63% της ρύπανσης από το ατύχημα.
AP Photo/Efrem Lukatsky
O πυρηνικός σταθμός συνέχισε να παράγει ενέργεια λόγω των μεγάλων αναγκών της χώρας μέχρι το 2000, όταν έκλεισε και ο τελευταίος αντιδραστήρας του. Έκτοτε έχει μπει σε διαδικασία παροπλισμού, η οποία αναμενόταν να ολοκληρωθεί το 2065, πριν ξεσπάσει ο πόλεμος με τη Ρωσία. Το υπουργείο Περιβάλλοντος της Ουκρανίας φιλοδοξεί να χρησιμοποιήσει την περιοχή για έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, και να μετατρέψει «τη ζώνη αποκλεισμού σε ζώνη ανανέωσης», όπως έχει δηλώσει η υπουργός Hrynchuk.
