Του Σάββα Παυλίδη
Χιλιάδες πιστοί έχουν ήδη αρχίσει να συρρέουν στην πλατεία του Αγίου Πέτρου για το τελευταίο «αντίο» στον Πάπα Φραγκίσκο η κηδεία του οποίου θα γίνει το Σάββατο (26/4) στις 11:00 ώρα Ελλάδος, παρουσία πενήντα αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, ενώ στην Ρώμη βρίσκονται εκατόν εβδομήντα ξένες αντιπροσωπείες.
Ανάμεσά τους και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος ο οποίος βρίσκεται στην ιταλική πρωτεύουσα από την Παρασκευή (25/4), ενώ λίγο πριν τα μεσάνυχτα προσγειώθηκε και το αεροσκάφος του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ.
Στους ηγέτες που θέλησαν να πουν το στερνό αντίο στον Αργεντινό Ποντίφικα, συμπεριλαμβάνονται ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ο Γερμανός πρόεδρος Φρανκ Βάλτερ Σταϊνμάιερ, ο απερχόμενος Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ο πρόεδρος της Βραζιλίας Λουίς Ινάσιο Λούλα Ντα Σίλβα. Παρών και ο Αργεντινός πρόεδρος Χαβιέρ Μιλέι, παρά την έντονη κριτική που είχε ασκήσει σε πολλές θέσεις και δηλώσεις του Αγίου Πατέρα των Ρωμαιοκαθολικών.
Όταν η Καπέλα Σιστίνα σφραγίζεται και ο μαύρος ή λευκός καπνός υψώνεται στον ουρανό του Βατικανού, ο κόσμος παρακολουθεί με δέος. Πρόκειται για το παπικό κονκλάβιο, τη μυστική και τελετουργικά φορτισμένη διαδικασία εκλογής του Πάπα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας — ενός θεσμού με ιστορία αιώνων, που παραμένει από τα πιο ισχυρά και αινιγματικά σύμβολα της Δύσης.
Η Καρδιά της Εκκλησίας Κλειδώνεται
Η λέξη conclave προέρχεται από το λατινικό cum clave – «με το κλειδί». Και κυριολεκτικά, οι καρδινάλιοι κλειδώνονται μέσα στην Καπέλα Σιστίνα, με απόλυτη απομόνωση από τον έξω κόσμο, προκειμένου να εκλέξουν τον νέο Πάπα, όταν η θέση χηρεύσει λόγω θανάτου ή παραίτησης του προηγούμενου.
Στο κονκλάβιο συμμετέχουν μόνο οι καρδινάλιοι που είναι κάτω των 80 ετών. Ο αριθμός τους κυμαίνεται, αλλά συνήθως είναι γύρω στους 120. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, οι καρδινάλιοι κοιμούνται και ζουν σε ειδικά καταλύματα εντός του Βατικανού, υπό αυστηρή επιτήρηση. Τηλέφωνα, ίντερνετ, ή επαφές με τον έξω κόσμο απαγορεύονται ρητά.
Η Μυστική Ψηφοφορία
Η εκλογή γίνεται με μυστική ψηφοφορία, και απαιτείται πλειοψηφία 2/3. Κάθε μέρα πραγματοποιούνται έως και τέσσερις ψηφοφορίες. Μετά από κάθε γύρο, τα ψηφοδέλτια καίγονται. Αν δεν υπάρχει νικητής, προστίθεται χημική ουσία ώστε ο καπνός που βγαίνει από την καμινάδα της Καπέλα Σιστίνα να είναι μαύρος – ένδειξη αποτυχίας συμφωνίας.
Όταν όμως υπάρξει εκλογή, τότε ο καπνός είναι λευκός. Οι καμπάνες του Αγίου Πέτρου χτυπούν χαρμόσυνα και ένας νέος Ποντίφικας αναλαμβάνει τα ηνία.
Ο Νέος Πάπας: “Habemus Papam”
Αμέσως μετά την εκλογή, ο εκλεγμένος Πάπας αποδέχεται επίσημα την τιμή και επιλέγει το παπικό του όνομα. Μετά, ντύνεται με τη λευκή στολή και παρουσιάζεται στο μπαλκόνι του Αγίου Πέτρου, όπου ο ανώτερος καρδινάλιος αναφωνεί: “Habemus Papam!” – Έχουμε Πάπα!
Το πλήθος ζητωκραυγάζει. Ο νέος Πάπας απευθύνει τον πρώτο του χαιρετισμό και ευλογία στον κόσμο.
Ένα Πολιτικό και Πνευματικό Θέατρο Ισχύος
Το κονκλάβιο δεν είναι απλώς μια εκκλησιαστική διαδικασία. Είναι μια παγκόσμια πολιτική στιγμή, όπου οι εσωτερικές ισορροπίες της Καθολικής Εκκλησίας συναντούν την παγκόσμια γεωπολιτική. Υπάρχουν “φράξιες”, στρατηγικές, ακόμα και παρασκηνιακές συμμαχίες.
Η εκλογή του Πάπα Φραγκίσκου το 2013, για παράδειγμα, θεωρήθηκε στροφή της Εκκλησίας προς τη Λατινική Αμερική και τα κοινωνικά ζητήματα, μετά την παραίτηση του Πάπα Βενέδικτου ΙΣΤ’ — του πρώτου Πάπα που παραιτήθηκε έπειτα από 600 χρόνια.
Το Κονκλάβιο στον 21ο Αιώνα
Παρά τη σύγχρονη τεχνολογία και τις πιέσεις για διαφάνεια, το παπικό κονκλάβιο διατηρεί τη μυστικοπάθεια και το τελετουργικό του κύρος, δημιουργώντας ένα από τα τελευταία «ιερά» παγκόσμια γεγονότα. Η επιλογή ενός ανθρώπου που θα επηρεάσει όχι μόνο τα 1,3 δισεκατομμύρια Καθολικούς, αλλά και ολόκληρη τη διεθνή πολιτική και ηθική ατζέντα.
Οι Σημαντικότερες Παπικές Εκλογές στην Ιστορία
Η ιστορία του παπικού κονκλάβιου είναι γεμάτη από συγκλονιστικές εκλογές, οι οποίες έχουν διαμορφώσει την πορεία της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και του κόσμου γενικότερα.
-
Η Εκλογή του Πάπα Ιωάννη Παύλου Ι (1978): Ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Ι εκλέχθηκε μόλις δύο εβδομάδες μετά το θάνατο του Πάπα Παύλου ΣΤ’ και το κονκλάβιο ήταν εξαιρετικά σύντομο. Ωστόσο, η σύντομη θητεία του (μόλις 33 ημερών) ήταν αξιοσημείωτη για την αίσθηση της αλλαγής που μετέφερε στην Καθολική Εκκλησία.
-
Η Εκλογή του Πάπα Ιωάννη Παύλου ΙΙ (1978): Η εκλογή του Ιωάννη Παύλου ΙΙ ήταν η πρώτη φορά που εξελέγη Πάπας από τη Λατινική Αμερική. Ήταν ο πρώτος Πάπας από την Πολωνία και εκλέχθηκε σε ένα κονκλάβιο που συγκλόνισε τον κόσμο. Η επίδρασή του στην παγκόσμια σκηνή, η άνευ προηγουμένου θητεία του (27 χρόνια) και η θεαματική του αντίσταση κατά του κομμουνιστικού καθεστώτος αποτελούν σημεία ορόσημα στην ιστορία.
-
Η Εκλογή του Πάπα Φραγκίσκου (2013): Ο Πάπας Φραγκίσκος εξελέγη μετά την παραίτηση του Πάπα Βενέδικτου ΙΣΤ’ και την έντονη ανάγκη της Εκκλησίας για έναν πιο προσιτό και κοινωνικά ευαίσθητο ηγέτη. Ο Πάπας Φραγκίσκος έγινε ο πρώτος Πάπας από τη Λατινική Αμερική και είναι γνωστός για τη φροντίδα του για τους φτωχούς και την εστίαση στα κοινωνικά ζητήματα.
Τι φορά ο νέος Πάπας και Γιατί
Η ενδυμασία του νέου Πάπα έχει βαθύ συμβολισμό. Από την κόκκινη κάπα του, η οποία συνδέεται με την αποστολή και την αποδοχή του πόνου και του θυσιασμού, μέχρι τη λευκή στολή που υποδηλώνει την αφοσίωση στην αγνότητα και την πίστη.
-
Η Λευκή Στολή: Η λευκή στολή του Πάπα αντιπροσωπεύει την καθαρότητα, τη θρησκευτική αγνότητα και τη θεϊκή εντολή.
-
Η Κόκκινη Κάπα: Η κάπα που φορά ο Πάπας έχει ιστορική σημασία, καθώς αναπαριστά την έγνοια του για την Εκκλησία και το λαό της, καθώς και τη θυσία που συνδέεται με την εκλογή του ως Ποντίφικας.
Ο ρόλος της πολιτικής στο παπικό κονκλάβιο
Ο ρόλος της πολιτικής στο παπικό κονκλάβιο, αν και επισήμως απουσιάζει από τη θεολογική διαδικασία εκλογής του Πάπα, στην πράξη αποτελεί έναν υπόγειο αλλά υπαρκτό παράγοντα επιρροής. Οι καρδινάλιοι που συμμετέχουν στο κονκλάβιο εκπροσωπούν, εκτός από το Βατικανό, και τις τοπικές Εκκλησίες τους, οι οποίες συνδέονται με συγκεκριμένες πολιτισμικές, κοινωνικές και –όχι σπάνια– γεωπολιτικές πραγματικότητες.
Οι εσωτερικές ισορροπίες ανάμεσα σε “προοδευτικές” και “συντηρητικές” φωνές, αλλά και η επιθυμία ορισμένων μπλοκ (όπως οι καρδινάλιοι της Λατινικής Αμερικής ή της Αφρικής) να ενισχύσουν τη φωνή τους, δημιουργούν συμμαχίες και διαμορφώνουν τάσεις. Παρότι το Άγιο Πνεύμα θεωρείται πως καθοδηγεί την απόφαση, η πραγματικότητα είναι πως η εκλογή Πάπα είναι συχνά προϊόν ισορροπιών που θυμίζουν… πολιτική σκακιέρα.
Φαβορί για τη θέση του νέου Πάπα
-
Καρδινάλιος Πιέτρο Παρόλιν (Ιταλία)
Ο 70χρονος Ιταλός καρδινάλιος και πρώην υπουργός Εξωτερικών του Βατικανού θεωρείται από πολλούς ως ο επικρατέστερος υποψήφιος. Η εμπειρία του στη διπλωματία και η ικανότητά του να διαχειρίζεται τις διεθνείς σχέσεις του Βατικανού τον καθιστούν ισχυρό υποψήφιο. -
Καρδινάλιος Ματέο Μάριο Τζούπι (Ιταλία)
Ο 69χρονος καρδινάλιος και αρχιεπίσκοπος της Μπολόνιας είναι γνωστός για τις ειρηνιστικές του πρωτοβουλίες και τη δέσμευσή του σε κοινωνικά ζητήματα. Η στενή του σχέση με τον Πάπα Φραγκίσκο τον καθιστά σημαντικό υποψήφιο για τη διαδοχή του. -
Καρδινάλιος Μαλίκ Χακίμ Ραντζίθ (Σρι Λάνκα)
Ο 75χρονος καρδινάλιος και αρχιεπίσκοπος της Κολόμπο είναι γνωστός για τη δέσμευσή του στην ειρηνική συνύπαρξη και την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η εκλογή του θα ήταν ιστορική, καθώς θα ήταν ο πρώτος Ασιάτης Πάπας. -
Καρδινάλιος Λουίς Αντόνιο Τάγλε (Φιλιππίνες)
Ο 67χρονος καρδινάλιος και πρώην αρχιεπίσκοπος της Μανίλα είναι γνωστός για τις κοινωνικές του δράσεις και τη δέσμευσή του στην προώθηση της δικαιοσύνης. Η εκλογή του θα ήταν επίσης ιστορική, καθώς θα ήταν ο πρώτος Ασιάτης Πάπας. -
Καρδινάλιος Ρόμπερτ Σάρα (Γουινέα)
Ο 80χρονος καρδινάλιος και πρώην επικεφαλής της Κονγκρεγκατίου για τη Λατρεία και τη Διαχείριση των Μυστηρίων είναι γνωστός για τις συντηρητικές του θέσεις και τη δέσμευσή του στην παραδοσιακή διδασκαλία της Εκκλησίας.
