Του Ιωάννη Χρ. Ιακωβίδη*
Η Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας οργάνωσε από τις 19 έως 21 Δεκεμβρίου 2024 , στην Καλαμάτα, ενώπιον πολυπληθούς ακροατηρίου, Διεθνές Συνέδριο με θέμα « Ο Ελληνισμός της Κύπρου: πολιτική και κοινωνική οργάνωση, προσλήψεις στην Ελλάδα και αμφίπλευρες σχέσεις με το Ελληνικό Κράτος, 19ος – 20ος αι.», με τη συνεργασία των Γενικής Γραμματείας Θρησκευμάτων του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων της Ελλάδος, ΚΕΔΕ και Ενώσεως Δήμων Κύπρου, Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Κύπρου και Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, διότι συμπληρώθηκαν πενήντα έτη από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο.
Οι Ιάκωβος Μιχαηλίδης, Καθηγητής της Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Καθηγητής της Ιστορίας του Μεταπολεμικού Κόσμου του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Πέτρος Παπαπολυβίου, Αναπληρωτής Καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κύπρου και Αθανάσιος Χρήστου, Καθηγητής της Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου αποτελούσαν την Επιστημονική Επιτροπή του Συνεδρίου και οι π. Φίλιππος Χαμαργιάς, Πρωτοσύγκελος της Ιεράς Μητροπόλεως Μεσσηνίας και Βασιλική Κεραμίδα , Διευθύντρια Γραφείου Γεν. Γραμματέα Θρησκευμάτων, την Οργανωτική Επιτροπή.
Κεντρικοί ομιλητές του Διεθνούς Συνεδρίου ήταν ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Κύπρου κ. Γεώργιος( 19 Δεκεμβρίου 2024) με θέμα «Η διαχρονική προσφορά της Εκκλησίας της Κύπρου στον αγώνα του Έθνους», ο τέως πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Προκόπης Παυλόπουλος( 20 Δεκεμβρίου 2024) με αντικείμενο «Οι προϋποθέσεις επίλυσης του Κυπριακού Ζητήματος κατά το Διεθνές και το Ευρωπαϊκό Δίκαιο» και ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Νίκος Χριστοδουλίδης(21 Δεκεμβρίου 2024) ενώ χαιρετισμό απηύθυνε , μεταξύ άλλων, ο Μητροπολίτης Μεσσηνίας κ. Χρυσόστομος.
Κατά την Α΄ Συνεδρία « Η Κύπρος κατά την Αρχαιότητα», πρόεδρος ήταν ο Αθανάσιος Χρήστου, Καθηγητής της Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και ομιλητές οι 1. Ευγενία Γιαννούλη «Αρχαιολογία και αρχόμενη οίκηση: Η Κύπρος στον παλαιό κόμβο της Ανατολικής Μεσογείου (9η-3η χιλιετία π.Χ.)», 2. Ελένη Ζυμή «Εμπορικά δίκτυα στη Μεσόγειο τον 4ο αι. π.Χ.: Η σημασία του ναυαγίου της Κερύνειας» και 3. Ανδρονίκη Μακρή «Η αθηναϊκή Δημοκρατία παραχωρεί το 333 π.Χ. οικόπεδο στους εμπόρους από το Κίτιον της Κύπρου, προκειμένου να κτίσουν ιερό της Αφροδίτης στον Πειραιά».
Στη Β΄ Συνεδρία « Όψεις της κυπριακής εκκλησιαστικής ιστορίας» ( 20 Δεκεμβρίου 2024) και με Πρόεδρο τον Δημήτρη Σωτηρόπουλο , Καθηγητή της Σύγχρονης Πολιτικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, τον λόγο έλαβαν οι 4. Δημήτριος Βαχαβιώλος με θέμα «Μερικές παρατηρήσεις επί του σταυροπηγιακού χαρακτήρα των Βασιλικών και Σταυροπηγιακών Μονών της Κύπρου» , 5. Κωστής Κοκκινόφτας «Κύπριοι κληρικοί στην Πελοπόννησο και η συμβολή τους στην Ελληνική Επανάσταση» και 6. Παπαγεωργίου Θωμάς «Εκκλησία της Κύπρου και βρετανικές εορτές στα χρόνια της ‘’Παλμεροκρατίας’’».
Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μεσσηνίας κ. Χρυσόστομος, Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, προέδρευε της Γ΄ Συνεδρίας « Ελλάδα και Κύπρος (19ος – 20ος αι.)» και μίλησαν οι 7. Μιχάλης Σταυρή με θέμα «Διανόηση και κίνηση ιδεών στην Κύπρο, στις αρχές του 20ού αιώνα: Η περίπτωση του Νικόλαου Καταλάνου», 8. Ιάκωβος Μιχαηλίδης «Έλληνες Πρόσφυγες στην Κύπρο στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου», 9. -10. Νίκος Μισολίδης -Δημόπουλος Θωμάς «Ο λέοντας και ο αετός στη χώρα του Σταυρού. Το έργο της Near East Foundation στην Κύπρο 1936-1950» και 11. Δημήτρης Σωτηρόπουλος «Το κυπριακό ως κρίσιμος παράγοντας των πολιτικών εξελίξεων στο εσωτερικό της Ελλάδας, 1950-1967».
Οι Πανιερώτατος Μητροπολίτης Κωνσταντίας και Αμμοχώστου κ. Βασίλειος και Πέτρος Παπαπολυβίου, Αναπληρωτής Καθηγητής της Νεότερης και Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κύπρου είχαν την προεδρία της Δ΄ Συνεδρίας «Η Κύπρος του Πολιτισμού», κατά την 21 η Δεκεμβρίου 2024 και ομιλητές ήταν οι 12. Ισμήνη Κριάρη «Η ίδρυση της Ανωτέρας Σχολής Πολιτικών Επιστημών από τον κυπριακής καταγωγής λόγιο, πολιτικό και δημοσιογράφο Γεώργιο Φραγκούδη το 1930» , 13. Μαρία Κουρή «Ο Ελληνισμός της Κύπρου της διασποράς ως φορέας άρρητης πολιτιστικής διπλωματίας: Η περίπτωση του Κυπριακού Πολιτιστικού Κέντρου Βιέννης» και 14. Σπηλιοπούλου Ιωάννα «Έλση Τορναρίτου-Μαθιοπούλου (9.6.1927-21.1.2022): Η συμβολή της στην εδραίωση των Νεοελληνικών Σπουδών στον γερμανόφωνο χώρο και η δωρεά μέρους του αρχείου της στη Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών και Πολιτισμικών Σπουδών της Καλαμάτας».
Οι Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Καρπασίας κ. Χριστοφόρος και Ιάκωβος Μιχαηλίδης, Καθηγητής της Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης προέδρευαν της Ε΄ Συνεδρίας «Αντικατοχικές εκδηλώσεις και κινήματα». Μίλησαν οι 15. Χαράλαμπος Αλεξάνδρου «Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας και Κύπρος 1955-1959: Οι εκπομπές, η πρόσληψη και η αντίδραση των Βρετανών» και 16. Τάσος Χατζηαναστασίου «Αντικατοχικές εκδηλώσεις και κινήματα (1974-1996) στην Κύπρο και στην Ελλάδα: Από την Κίνηση «Οι Γυναίκες Επιστρέφουν» στον Ισαάκ και τον Σολωμού»
Οι Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Καρπασίας κ. Χριστόφορος και Κωστής Κοκκινόφτας, Ερευνητής του Κέντρου Μελετών της Ιεράς Μονής Κύκκου ήταν συμπρόεδροι στην Στ΄ Συνεδρία για το « Κυπριακό Ζήτημα». Ομιλητές ήταν οι 17. Θανάσης Χρήστου «Ο Γεώργιος Σεφέρης (1900-1971), η Κύπρος και το Κυπριακό Ζήτημα: Μία νέα ανάγνωση της στρατηγικής και των σκέψεων ενός διπλωμάτη και διανοητή», 18. Αναστασία Χάματσου «Ιχνηλατώντας την Κύπρο στον δημόσιο ελλαδικό χώρο» και 19. Πέτρος Παπαπολυβίου « Το κυπριακό ενωτικό κίνημα: Το τελευταίο κεφάλαιο του νεοελληνικού αλυτρωτισμού».
Την Κυριακή, 22 Δεκεμβρίου 2024 , πραγματοποιήθηκε πολυαρχιερατικό Συλλείτουργο στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό της Υπαπαντής του Κυρίου Καλαμάτας. Σε παράλληλες εκδηλώσεις , την Πέμπτη, 19 Δεκεμβρίου 2024, αφενός ο Πανιερώτατος Μητροπολίτης Κωνσταντίας και Αμμοχώστου κ. Βασίλειος παρουσίασε έκθεση για τα μνημεία της Αμμοχώστου και αφετέρου υπήρξε καλλιτεχνική παρέμβαση από το Μουσικό Σχολείο Καλαμάτας. Το Σάββατο , 21 Δεκεμβρίου 2024, έλαβαν χώρα οι τελετές αναγορεύσεως αφενός του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Νίκου Χριστοδουλίδη σε Επίτιμο Διδάκτορα του Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών και Πολιτισμικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, στο Αμφιθέατρο της Σχολής « Νικόλαος Γ. Πολίτης» και αφετέρου των Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Νίκου Χριστοδουλίδη και Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Κύπρου κ. Γεωργίου σε Επίτιμους Δημότες του Δήμου Καλαμάτας στο Μέγαρο Χορού Καλαμάτας.
Η ιδιαίτερη σχέση μου με τη Μεσσηνία
Ο γράφων είδε στην Τανζανία το πρώτο φως της ζωής αλλά η αγαπημένη του, κατεχόμενη Λάπηθος, κωμόπολη της επαρχίας Κερύνειας, αποτελεί την ιδιαίτερη πατρίδα του. Η δεύτερη είναι η πόλη των Αχαρνών, στην οποία κατοικεί από τον Αύγουστο του 1988 και η τρίτη του πατρίδα η Χώρα της Μεσσηνίας. Στο Λύκειό της είχε τοποθετηθεί ως φιλόλογος από το 1983 μέχρι το 1988. Δίδασκε επίσης τα απογεύματα στο Μεταλυκειακό Κέντρο Γαργαλιάνων μαθήματα της Γ΄ και Δ΄ Δέσμης ( Ιστορία, Λατινικά και Κοινωνιολογία). Η σύζυγός του, Νίκη Παναρέτου εκ Πάφου, φιλόλογος, εργάσθηκε ως αναπληρώτρια στους Γαργαλιάνους και εν συνεχεία διορίσθηκε στο Γυμνάσιο της Χώρας. Σχολικός μας Σύμβουλος ήταν ο Δημήτρης Ρεντίφης, εξαιρετικός άνθρωπος και επιστήμονας. Στη Μεσσηνία γεννήθηκαν και οι δύο μας κόρες, η μεγάλη στην Κυπαρισσία και η μικρότερη στην Καλαμάτα. Η εκεί πενταετής διαμονή μας ενίσχυσε τους δεσμούς μας με τη Χώρα, τους οποίους διατηρούμε μέχρι σήμερα.
Βλ. ενδεικτικά:
-« Κύπρος Γεωγραφία. Επιπτώσεις τουρκικής εισβολής στο γεωγραφικό χώρο», στο https://www.polignosi.com: ενδεικτικά καταγράφεται ότι κατά την εισβολή οι Τούρκοι κατέλαβαν το 51,5% των ακτών, το 50 % των υπόγειων υδάτινων πόρων, το 68% των δημητριακών, το 45 % των ελιών, το 32 % των λαχανικών, το 79 % της συνολικής παραγωγής εσπεριδοειδών κλπ. Η Κύπρος απώλεσε ακόμη τα 19 από τα 31 αλιευτικά της καταφύγια.
-Αχαρναί. Ιστορία, άλλες εκφάνσεις της πόλης και « Αχαρναίων Αναμνήσεις». Από το 1988 δεύτερη αγαπημένη πατρίδα για ένα ζευγάρι Κυπρίων. Σύντομο αφιέρωμα: 200 χρόνια από την Εθνεγερσία του 1821 κυρίως στην Αττική, πρόλογος: Μητροπολίτης Ιλίου, Αχαρνών και Πετρουπόλεως κ. Αθηναγόρας, Αθήνα: Ζενίθ, Μάρτιος 2023, σελ. 24 και 26-27: κλήθηκαν τότε και φιλόλογοι να διδάξουν Κοινωνιολογία στην Γ΄ Λυκείου οι οποίοι έτυχαν σχετικής επιμορφώσεως. (Το Τμήμα Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου που ιδρύθηκε το 1984 αποτελεί το πρώτο Τμήμα ανώτατου εκπαιδευτικού ιδρύματος που εισήγαγε τη διδασκαλία αυτής της επιστήμης στη χώρα μας). Διευθύντρια του Σχολείου ήταν η αείμνηστη θεολόγος, Ελένη Παναγοπούλου, της οποίας ο πατέρας, Χαράλαμπος Παναγόπουλος, ιατρός, είχε λάβει μέρος στην Μικρασιατική Εκστρατεία( 1919-1922).
-Ρεντίφης, Δημήτρης, https://www.govostis.gr
-«Διεθνές Συνέδριο “O Ελληνισμός της Κύπρου”», στο https://www.kalamata.gr › arthra › 2024/12 › ΠΡ…
–«Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας: Διεθνές συνέδριο στις 19 – 21 Δεκεμβρίου για τα 50 χρόνια από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο», στο https://eleftherostypos.gr , 18 Δεκεμβρίου 2024
-«Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας αναγορεύθηκε χθες σε Επίτιμο Διδάκτορα του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και ανακηρύχθηκε σε Επίτιμο Δημότη του Δήμου Καλαμάτας», στο https://www.gov.cy , 22 Δεκεμβρίου 2024
–«Επίτιμοι Δημότες Καλαμάτας ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας και ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου», στο https://kalamata.gr, 23 Δεκεμβρίου 2024
*Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, φιλόλογος, ιστορικός , πολιτικός επιστήμων και συγγραφέας
